Gerestaureerde poort uit de Bronstijd bij Tel Dan in het noorden van Israël (Foto: Shutterstock)
Restored Bronze Age gate at Tel Dan in northern Israel (Photo: Shutterstock)
Nederlands + English
Tel Dan is een van de meest indrukwekkende historische locaties die er te vinden is. Er hebben daar dramatische Bijbelse gebeurtenissen plaatsgevonden in een prachtig natuurgebied met een prachtig landschap.
Door: Allisrael News – Uri Steinberg
Het gebied van Tel Dan, gelegen in het noorden van Galilea, een paar kilometer van de grens tussen Israël en Libanon, is al duizenden jaren bevolkt. Artefacten gevonden bij opgravingen tonen aan dat het gebied afwisselend bewoond is geweest gedurende 5.000 jaar van 5000 voor Christus tot de 1e eeuw voor Christus.
Begin jaren twintig was Tel Dan een punt aan de noordgrens van het land Israël (en de grens tussen het Britse mandaat en het Franse mandaat).
Tegenwoordig maakt het deel uit van een geweldig natuurreservaat dat ook de Dan-stroom omvat – de grootste en belangrijkste bron van de rivier de Jordaan. U kunt het hele jaar door van het Tel Dan-reservaat genieten. Het biedt toegankelijke paden – geschikt voor rolstoelen en kinderwagens – die door een bos van bomen en houten bruggen langs de stroom ijskoud water lopen.
De bevindingen in Tel Dan weerspiegelen twee bekende Bijbelverhalen:
In Jozua 19:40 lezen we: “ Het zevende lot kwam uit voor de stam Dan…. Het grondgebied van hun erfdeel omvatte Zorah, Eshtaol, Ir Shemesh… met het gebied tegenover Joppe. Toen het gebied van de Danieten voor hen verloren was, trokken ze op en vielen Leshem aan… en bezetten het. Ze vestigden zich in Leshem en noemden het Dan naar hun voorouder ”.
Richteren 18 vertelt ons hetzelfde verhaal in meer detail: “ In die dagen zocht de stam van de Danieten een eigen plaats waar ze zich konden vestigen, omdat ze nog geen erfdeel hadden gekregen onder de stammen van Israël… Toen zij… ging verder naar Laïs… Ze vielen hen aan… en brandden hun stad af… De Danieten herbouwden de stad en vestigden zich daar. Ze noemden het Dan naar hun voorvader Dan, die in Israël werd geboren… Daar richtten de Danieten voor zichzelf de afgod op… Ze bleven de afgod gebruiken… de hele tijd dat het huis van God in Silo was ”
Het verhaal vertelt ons over de stam van Dan die er niet in slaagde zijn oorspronkelijk bestemde land in het centrale deel van Israël te erven en daarom een vredige stad in het noorden veroverde genaamd Laish of Leshem, zijn naam veranderde in Dan en daar een afgodsbeeld vestigde. De aanbidding van die beelden duurde honderden jaren. Opgravingen onthulden een vernietigde laag (verbrand) die teruggaat tot 1200 voor Christus, de periode van Jozua’s verovering van het land Israël.
In 1 Koningen 12 lezen we over de verdere ontwikkeling van afgoderij in Dan. Ongeveer 200 jaar later leidde Jerobeam de opstand en scheiding van de 10 stammen. De zoon van koning Salomo – Rehabeam, bleef over Juda en Jeruzalem regeren:
“ Jerobeam dacht bij zichzelf… ‘Als deze mensen naar de tempel van de Heer in Jeruzalem gaan om offers te brengen, zullen ze opnieuw trouw blijven aan hun heer, Rehabeam, de koning van Juda. Ze zullen me doden en terugkeren naar koning Rehabeam’. Na advies te hebben ingewonnen, maakte de koning twee gouden kalveren. Hij zei tegen de mensen: ‘Het is te veel voor jullie om naar Jeruzalem te gaan. Hier zijn uw goden, Israël, die u uit Egypte hebben geleid.’ De ene richtte hij op in Bethel en de andere in Dan. En deze zaak werd een zonde; het volk kwam om de ene te aanbidden in Bethel en ging zo ver als Dan om de andere te aanbidden ”
De overblijfselen van een heiligdom – vergelijkbaar met de tempel van Salomo – staan in het noordelijke deel van Tel Dan en dateren uit de 10e eeuw voor Christus. Het wordt geïdentificeerd als de tempel gebouwd door Jerobeam, de zoon van Nabat, die dit Bijbelse verhaal tot leven brengt.
1. De Tel Dan Inscriptie
Een fragment van een inscriptie uit de 9e eeuw voor Christus vermeldt de verovering van de stad door de Aramese koning Hazael*, en de moord op “Joram, zoon van Achab, koning van Israël, en Ahazia, zoon van Joram uit het huis van David .” Het wordt beschouwd als de geaccepteerde vroegste verwijzing naar de naam “David” als de grondlegger van een Judaïsche staatsbestel buiten de Bijbel. Tot op de dag van vandaag is deze inscriptie het enige bewijs dat buiten de Schrift is gevonden en wijst op het bestaan van het “Huis van David”. De inscriptie is momenteel te zien in het Israel Museum in Jeruzalem.
* In Koningen 2 hoofdstukken 8-13 lezen we dat Dan, omdat hij de dichtstbijzijnde Israëlische stad is bij de Aramese grens, verschillende Aramese invallen heeft ondergaan. De stad is ten minste vier keer van eigenaar veranderd rond de tijd dat Israël werd geregeerd door Achab en de Arameeërs door Ben Hadad de1ste en hun opvolgers.
De Tel Dan Inscriptie te zien in het Israel Museum, Jeruzalem
(Foto: Oren Rozen/Wikimedia Commons)
2. De Kanaänitische Poort
Deze gewelfde lemen poort- en poortgebouwcomplex – daterend uit de 18e eeuw voor Christus – omvat drie bogen die worden beschouwd als de vroegste in hun soort ter wereld.
Men dacht dat de Romeinen het gebruik van een boog in de bouw hadden uitgevonden. De Tel Dan-poort is het bewijs dat de Romeinen het misschien hebben geperfectioneerd en gepopulariseerd, maar deze techniek werd minstens 1500 jaar eerder door de inwoners van Laish/Leshem gebruikt.
Vanwege structurele instabiliteit wordt aangenomen dat de hele poort in de oudheid onder een aarden wal is begraven geweest, een actie die heeft geleid tot een opmerkelijke volledige conservering ervan.
Route en openingstijden:
Road 99, in de buurt van Kibboets Dan
In de Zomer:
Zondag–donderdag en zaterdag: 8.00-17.00 uur
Vrijdag- en feestdagen: 8.00-16.00 uur
In de Winter:
Zondag–donderdag en zaterdag: 8u-16u
Vrijdag en feestavond: 8u-15u
ENGLISH:
Tel Dan is one of the most impressive historical sites to be found, preserving dramatic biblical events set on a beautiful nature reserve with stunning scenery.
Door: Allisrael News – Uri Steinberg
The area of Tel Dan, located in the upper Galilee, a few miles from the Israel- Lebanon border, has been populated for thousands of years. Artifacts found in excavations show that the area has been inhabited alternately during 5,000 years from 5000 BC until the 1st century BC.
In the early 1920s, Tel Dan was a point on the northern border of the land of Israel (and the border between the British mandate and the French mandate).
Today, it is a part of an awesome nature reserve that also includes the Dan Stream – the largest and most important source of the Jordan River. The Tel Dan Reserve can be enjoyed all year round. It offers accessible trails – suitable for wheelchairs and strollers – that pass through a forest of trees and wooden bridges along the stream of icy water.
The findings in Tel Dan echo two well-known biblical stories:
In Joshua 19:40 we read: “The seventh lot came out for the tribe of Dan…. The territory of their inheritance included Zorah, Eshtaol, Ir Shemesh… with the area facing Joppa. When the territory of the Danites was lost to them, they went up and attacked Leshem… and occupied it. They settled in Leshem and named it Dan after their ancestor”.
Judges 18 tells us the same story in more detail: “In those days the tribe of the Danites was seeking a place of their own where they might settle, because they had not yet come into an inheritance among the tribes of Israel… Then they… went on to Laish… They attacked them… and burned down their city… The Danites rebuilt the city and settled there. They named it Dan after their ancestor Dan, who was born to Israel… There the Danites set up for themselves the idol… They continued to use the idol…all the time the house of God was in Shiloh”
The story tells us about the tribe of Dan which didn’t succeed to inherit its originally destined land in the central part of Israel and, therefore, conquered a peaceful city in the North named Laish or Leshem, changed its name to Dan and established idol worship there that continued for hundreds of years. Excavations revealed a destruction layer (a burnt layer) dating back to 1200 B.C., the period of Joshua’s conquest of the land of Israel.
In 1 Kings 12 we read about further evolvement of idolatry in Dan about 200 years later, during the rebellion and separation of 10 tribes under Jeroboam’s lead from King Salomon’s son – Rehoboam, who continued to rule Judah and Jerusalem:
“Jeroboam thought to himself… ‘If these people go up to offer sacrifices at the temple of the Lord in Jerusalem, they will again give their allegiance to their lord, Rehoboam king of Judah. They will kill me and return to King Rehoboam’. After seeking advice, the king made two golden calves. He said to the people, ‘It is too much for you to go up to Jerusalem. Here are your gods, Israel, who brought you up out of Egypt.’ One he set up in Bethel, and the other in Dan. And this thing became a sin; the people came to worship the one at Bethel and went as far as Dan to worship the other”
The remains of a sanctuary – similar to Solomon’s Temple – stands on the northern part of Tel Dan and date back to the 10th Century B.C. It is identified as the temple built by Jeroboam, son of Nabat, bringing to life this biblical story.
1. The Tel Dan Stele
A fragment of an inscription dated to the 9th Century B.C. mentions the capture of the city by the Aramean king Hazael*, and the killing of “Joram, son of Ahab, king of Israel, and Ahaziah, son of Joram of the House of David.” It is considered the earliest accepted reference to the name “David” as the founder of a Judahite polity outside of the Bible. To this day this inscription is the only evidence found outside of scripture pointing to the existence of the “House of David.” The stele is currently on display in the Israel Museum in Jerusalem.
* In Kings 2 chapters 8-13 we read that due to being the closest Israeli city to the Aramean border, Dan suffered several Aramean incursions and changed hands at least four times around the time that Israel was ruled by Ahab and the Aramaeans by Ben Hadad I, and their successors.
The Tel Dan Stele on display at the Israel Museum, Jerusalem
(Photo: Oren Rozen/Wikimedia Commons)
2. The Canaanite Gate
This arched mud-brick gateway and gatehouse complex – dated back to the 18th century B.C. – incorporates three arches that are considered to be the earliest of their kind in the world.
It was thought that the Romans invented the use of an arch in construction. The Tel Dan Gate is evidence that the Romans may have perfected and popularized it, but this technique had been used by the inhabitants of the Laish/Leshem at least 1,500 years prior.
Because of structural instability, the entire gateway is believed to have been buried under an earthen rampart in antiquity, an action which has allowed for its remarkably complete preservation.
Getting there:
Road 99, Near Kibbutz Dan
Summer hours:
Sunday–Thursday and Saturday: 8 a.m.-5 p.m.
Friday and holiday eves: 8 a.m.-4 p.m.
Winter hours:
Sunday–Thursday and Saturday: 8 a.m.-4 p.m.
Friday and holiday eves: 8 a.m.-3 p.m.
