Bomen planten bij het Babi Yar-monument in Kiev, Oekraïne, voor Tu B’Shevat en de Internationale Holocaustherdenkingsdag, 27 januari 2021. Foto door Olga Zakrevskaya.

Nederlands + English

Op de 80ste verjaardag van de massale genocide die de nazi’s en hun collaborateurs tegen Oekraïense joden pleegden, zal een herdenkingscentrum, dat op die plek wordt gebouwd, het verhaal vertellen van de gruweldaad van 1941.

Bron: JNS

De verschrikkingen van de massavernietigingskampen van de nazi’s in de Holocaust zijn bekend, maar de ‘Holocaust by Bullets’, waarbij Joden één voor één werden doodgeschoten, is minder bekend. In slechts twee dagen op 29-30 september 1941 pleegden de nazi’s en hun Oekraïense collaborateurs een van de grootste – en snelste – bloedbaden van de Holocaust toen ze één voor één maar liefst 33.771 Joden vermoordden in Babi Yar, een enorm ravijn gelegen aan de rand van de hoofdstad van het land, Kiev (Kiev), Oekraïne. Tegenwoordig is de stad gegroeid en bevindt Babi Yar zich nu binnen haar grenzen. In totaal hebben de nazi’s tussen september 1941 en november 1943 meer dan 100.000 personen vermoord, voornamelijk joden, maar ook Roma, krijgsgevangenen, psychiatrische patiënten en leden van het anti-nazi-verzet.

Op uitnodiging van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zal de Israëlische president Isaac Herzog woensdag deelnemen aan een officiële ceremonie ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan ​​van het bloedbad in Babi Yar om het nieuwe Babyn Yar Holocaust Memorial Centre (BYHMC) te helpen inwijden. De Duitse president Frank-Walter Steinmeier en andere leiders zullen ook aanwezig zijn.

BYHMC-voorzitter Natan Sharansky, een voormalige Sovjet-dissident en voormalig lid van de Israëlische Knesset, noemde Babi Yar “het snelst gevulde massagraf” en vertelde JNS dat het centrum, dat al in aanbouw is, bedoeld is als museum, gedenkteken, educatief centrum en wetenschappelijk historisch centrum.

Het is bedoeld als “een plek waar het interessant zou zijn voor jonge mensen om te komen”, zei hij. Het centrum zal naar verwachting in 2025 klaar zijn.

In een verklaring aan de media op dinsdag zei Herzog: “Het Joodse volk heeft een glorieus verleden in dit land. … Maar daarnaast heeft het Joodse volk ook een tragische en pijnlijke geschiedenis hier in Oekraïne. Van pogroms in voorgaande eeuwen tot het gruwelijke bloedbad in Babi Yar. … Naar mijn mening leidt dit verleden ons naar het heden: een heden waarin Oekraïne de belangrijke verantwoordelijkheid draagt ​​voor de herinnering en geschiedenis van de ruimte en cultuur van de Joodse gemeenschap die hier door de eeuwen heen heeft gewoond, van het broodnodige behoud van Joodse begraafplaatsen tot de oprichting van herdenkingscentra om de vermoorde Joden in Oekraïne te herdenken.”

Zelensky zei: “Ik ben de Israëlische delegatie zeer dankbaar, die gekomen is om de 80 jaar te markeren sinds het tragische bloedbad in Babi Yar. De nagedachtenis van de slachtoffers is heilig voor ons, voor elke Oekraïner. Met de president van Israël spraken we over hoe een tragedie als de Holocaust nooit meer mag gebeuren.”

Volgens het Holocaust Memorial Museum in de Verenigde Staten werden de slachtoffers naar de plek geroepen, gedwongen zich uit te kleden en vervolgens gedwongen het ravijn in te gaan. De weinige foto’s die er zijn, tonen de stapels kleding en bezittingen die door de slachtoffers zijn achtergelaten. Sonderkommando 4a, een speciaal detachement van Einsatzgruppe C onder SS-Standartenführer Paul Blobel, schoot ze vervolgens in kleine groepen neer. Het bloedbad was een van de vele massale schietpartijen die in 1941 door de nazi’s werden gepleegd; het was ook een van de grootste massamoorden op één locatie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Monument voor de vermoorden in Babi Yar in Kiev, Oekraïne. Met dank: Wikimedia Commons.

‘We zijn financieel veel onafhankelijker’

Maar jarenlang werd de herinnering in veel opzichten vergeten. Dat was het resultaat van de Duitse en de toenmalige Sovjet-pogingen om de geschiedenis uit te wissen en te herschrijven.  Ook het feit dat de rol en de beelden van de vernietigingskampen vaak de centrale plaats innamen en die andere massamoorden, zoals Babi Yar, overschaduwden in het verhaal van de Holocaust.

De Sovjet-Unie voegde aan de Duitse schade nog een extra belediging toe door nabijgelegen steenfabrieken hun afval en vuilnis in het ravijn te laten storten, en het werd langzaam gevuld met modder. In maart 1961 stortte een dam in en een enorme modderstroom dumpte modder, water en menselijke resten uit het ravijn in de straten van Kiev beneden, waarbij tussen de 145 en 1500 mensen omkwamen (de werkelijke aantallen zijn onbekend omdat de Sovjets de publicatie van de feiten tegenhielden).

In 1962 hebben de Sovjets het ravijn geëgaliseerd en er een park van gemaakt.

Maar tegelijkertijd, in de jaren zestig, begon de herinnering aan Babi Yar naar boven te komen, met de publicatie van het beroemde gedicht van Yevgeny Yevtushenko uit 1961, “Babi Yar”, evenals het gelijknamige boek van Anatoly Kuznetsov uit 1966, en een bredere beweging geleid door jonge lokale Joden die geïnteresseerd waren in hun eigen erfgoed en geschiedenis.

In 1966, op de 25e verjaardag van het bloedbad, werd op de plek een onofficieel gedenkteken opgehangen, dat jaarlijks duizenden lokale Joden aantrok en een centrale kracht zou worden in het ontwaken van het Sovjet-jodendom. Rond die tijd kwamen er ook burgerinitiatieven op gang om de massagraven in het gebied te lokaliseren, iets anders dat ook geen prioriteit was voor de Sovjetautoriteiten. Sommige van deze activiteiten werden op film vastgelegd door Joseph Schneider, een overlevende van de Holocaust.

Zeldzame foto’s die het verhaal vertellen van de strijd om de gruweldaad te herdenken in het Sovjettijdperk, zijn ook net voor het eerst vrijgegeven door de Nationale Bibliotheek van Israël’s Centraal Archief voor de Geschiedenis van het Joodse Volk (CAHJP). De foto’s onthullen kritische vroege inspanningen om de erfenis van Babi Yar beter te begrijpen en de slachtoffers te herdenken.

In de loop der jaren zijn er een aantal pogingen gedaan om een ​​museum te bouwen ter nagedachtenis aan degenen die zijn vermoord, maar geen daarvan is ooit gelukt omdat ze niet de juiste steun hadden van donoren of van overheidsinstanties.

Sharansky erkende aan JNS dat “er veel problemen waren en er waarschijnlijk zullen zijn, maar ik hoop dat het deze keer anders en veel serieuzer zal zijn, met veel meer voorbereiding. En we zijn financieel veel onafhankelijker’, zei hij.

Babi Yar Foto door Joseph Schneider: De Emmanuel (Amik) Diamant-collectie. Met dank: het Centraal Archief voor de Geschiedenis van het Joodse Volk in de Nationale Bibliotheek van Israël.

‘Hoe gemakkelijk kan onze wereld in deze hel veranderen’

Natuurlijk kan de opening van een instelling van een dergelijke omvang en belang onvermijdelijk niet zonder controverse plaatsvinden.

Mikhail Fridman en German Khan,  twee Russische oligarchen en aanhangers van het centrum, hadden toegezegd ongeveer de helft van het project te financieren. Nu zijn er beschuldigingen geuit tegen de Oekraïense regering omdat die, in wezen de vermeende subversieve invloed van het Kremlin in een belangrijke Oekraïense plaats hebben geïnjecteerd.  Critici zien dit als een klap in het gezicht en onderdeel van een Russisch complot om Oekraïne in diskrediet te brengen tijdens hun aanhoudende oorlog op laag niveau. Een recent artikel in het tijdschrift Time gaat in op Fridmans connecties met het Kremlin en de controverse rond de nauwe relatie van de oligarch met de Russische president Vladimir Poetin.

Maar volgens Sharansky zit er weinig waarheid in de beschuldigingen. “Zelfs als Poetin invloed zou willen hebben, hebben we zo’n sterk bestuur en wordt alles besproken”, zei hij tegen JNS.

“We moeten ervoor zorgen dat ons initiatief niets te maken heeft met de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. We hebben verschillende soorten problemen, maar wij hebben geen probleem op dít gebied.”

Enkele leden van de raad van toezicht zijn onder meer de voormalige Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer, voormalig senator in Connecticut Joseph Lieberman, opperrabbijn van Oekraïne Yaakov Bleich en voormalig directeur-generaal van UNESCO Irina Bokova.

Sharansky merkte ook aan JNS op dat hoewel er in 1991 een menora op de plek is geplaatst, deze niet goed weergeeft wat er is gebeurd, omdat “het iets is dat overal ter wereld kan worden geplaatst.”

“Hier was de hel”, zei hij, verwijzend naar Babi Yar. “Mensen moeten weten wat er is gebeurd en wat ze kunnen doen om het te voorkomen.”

“Woorden zijn niet genoeg”, voegde hij eraan toe.

“Hoewel de huidige projecten en kunstinstallaties op de plek meestal symbolisch zijn,” merkte Sharansky op, “zal de volgende fase van de bouw een beeld geven van die hel. Mensen zullen zien wat het betekent als in twee dagen 34.000 mensen worden vermoord.”

Na de Tweede Wereldoorlog beweerden talloze nazi’s en hun medewerkers dat ze “slechts bevelen opvolgden”, maar Sharansky merkte op dat het voorkomen van verdere genocide afhankelijk is van de persoonlijke en morele keuzes die door elk individu worden gemaakt.

“Ik wil dat iedereen het gevoel heeft dat iedereen een morele keuze heeft”, zei hij. “Het is niet zo dat een aantal demonische krachten zich manifesteren en je niets kan doen?”

Hij zei dat het centrum interessant en uitdagend moet zijn met de bedoeling bezoekers te doordringen van het begrip “hoe gemakkelijk onze wereld in deze hel kan veranderen en hoeveel dat van jou persoonlijk afhangt.”

Het huidige uiterlijk van een bebost Babi Yar-ravijn. Met dank: Wikimedia Commons.

‘Herinner mensen eraan de geschiedenis onder ogen te zien’

Yad Vashem-voorzitter Dani Dayan, die ook de officiële herdenkingsceremonie bijwoont, sprak de deelnemers van een academische conferentie toe, die samenviel met de herdenkingsplechtigheid.  De titel van de toespraak: “The Mass Shootings During the Holocaust as a Criminal Process”

Dayan merkte op: “Het is buitengewoon belangrijk om de Joodse slachtoffers van de nazi’s te herdenken. Desalniettemin is het ook nodig om de rol van lokale collaborateurs in Babi Yar, maar ook op andere plaatsen tijdens de Holocaust, te erkennen en erover te onderwijzen.”

Yad Vashem heeft de verjaardag van het bloedbad gevierd door een nieuwe online tentoonstelling te uploaden met foto’s, die het World Holocaust Remembrance Centre in de loop der jaren heeft verzameld, van Joden die zijn vermoord in Babi Yar,

“Tijdens het noodlottige bloedbad … werden Joden op brute wijze vermoord, hele families vernietigd in een kwestie van uren of dagen, soms vier generaties, in Babi Yar”, zei Dayan. “In veel gevallen zijn deze afbeeldingen het enige dat overblijft om hun bestaan ​​​​te herinneren.”

Malcolm Hoenlein, vice-voorzitter van de Conferentie van voorzitters van grote Amerikaanse joodse organisaties, vertelde JNS dat de bouw van het centrum “niet alleen voor Oekraïne is. Elke keer dat we een instelling bouwen die herinnert aan het verleden, stellen we de toekomst voor ons allemaal veilig’, zei hij.

“In een tijd waarin we jonge mensen zien die niet weten wat Auschwitz is, niets weten over de geschiedenis, zien we dat het endemisch is voor deze generatie,” vervolgde hij. “In een tijd waarin de Holocaust zo vaak wordt ontkend en vervormd, is het absoluut noodzakelijk dat we mensen eraan herinneren de waarheid te vertellen over wat er is gebeurd en de geschiedenis onder ogen te zien, zodat we een betere toekomst kunnen opbouwen. Je kunt de geschiedenis niet ontkennen en denken dat de dingen beter zullen zijn als je de lessen niet leert en de boodschappen implementeert die deze lessen ons leren, namelijk zachor , om te ‘onthouden’. ”

 

********************************
ENGLISH

Planting trees at the Babi Yar memorial in Kyiv, Ukraine, for Tu B’Shevat and International Holocaust Remembrance Day, Jan. 27, 2021. Photo by Olga Zakrevskaya.

On the 80th anniversary of the mass genocide the Nazis and their collaborators committed against Ukrainian Jews, a memorial center being built on the site will tell the story of the 1941 atrocity.

Source: JNS

The horrors of the Nazi mass extermination camps in the Holocaust are well-known but the “Holocaust by Bullets,” during which Jews were shot one by one, is less known. In the span of just two days on Sept. 29-30, 1941, the Nazis and their Ukrainian collaborators committed one of the Holocaust’s largest—and quickest—massacres when they murdered, one by one, a staggering 33,771 Jews in Babi Yar, a massive ravine situated on the outskirts of the country’s capital of Kiev (Kyiv), Ukraine. Today, the city has grown and Babi Yar is now situated within its boundaries. In total, between September 1941 and November 1943, the Nazis murdered more than 100,000 individuals, mostly Jews, but also Roma, POWs, mental patients and members of the anti-Nazi resistance.

At the invitation of Ukrainian President Volodymyr Zelensky, Israeli President Isaac Herzog will participate in an official ceremony on Wednesday marking 80 years since the Babi Yar massacre to help inaugurate the new Babyn Yar Holocaust Memorial Center (BYHMC). German President Frank-Walter Steinmeier and other leaders will be in attendance as well.

BYHMC chairman Natan Sharansky, a former Soviet dissident and former member of Israel’s Knesset, called Babi Yar “the most-quickly filled mass grave” and told JNS the center, which is already under construction, is intended to be a museum, memorial, educational center and scientific historical center.

It is intended to be “a place where it would be interesting for young people to come,” he said. The center is expected to be completed by 2025.

In a statement to the media on Tuesday, Herzog said, “The Jewish people have a glorious past in this land. … Yet, in addition, the Jewish people also have a tragic and painful history here in Ukraine. From pogroms in previous centuries to the horrific massacre at Babi Yar. … In my view, this past leads us to the present: a present in which Ukraine bears the important responsibility for the memory and history of the space and culture of the Jewish community that lived here throughout the ages, from the much-needed preservation of Jewish cemeteries to the establishment of memorial centers to commemorate the murdered Jews of Ukraine.”

Zelensky said, “I am very grateful to the Israeli delegation, which has come to mark 80 years since the tragic massacre at Babi Yar. The memory of the victims is sacred for us, for every Ukrainian. With the president of Israel, we spoke about how a tragedy like the Holocaust must never happen again.”

According to the United States Holocaust Memorial Museum, the victims were summoned to the site, forced to undress and then compelled to enter the ravine. The few photographs that exist show the piles of clothing and belongings left behind by the victims. Sonderkommando 4a, a special detachment from Einsatzgruppe C under SS-Standartenführer Paul Blobel, then shot them in small groups. The massacre was one of many mass shootings perpetrated by the Nazis beginning in 1941; it was also one of the largest mass killings at a single location during World War II.

Monument to the murdered in Babi Yar in Kiev, Ukraine. Credit: Wikimedia Commons.

‘We are financially much more independent’

But for years, the memory was in many ways forgotten—the result of German and then Soviet efforts to erase and re-write history, as well as the fact that the role and images of the death camps often overshadowed the centrality that other mass murders, like Babi Yar, played in the story of the Holocaust.

Adding Soviet insult to German injury, nearby brick factories dumped waste and refuse into the ravine, and it slowly became filled with sludge. In March 1961, a dam collapsed and a massive mudslide dumped mud, water and human remains from the ravine into the streets of Kiev below, killing somewhere between 145 and 1,500 people (actual numbers are unknown as the Soviets suppressed publication of the facts).

In 1962, the Soviets leveled off the ravine and turned it into a park.

But at the same time, in the 1960s, the memory of Babi Yar began to emerge, with the publication of Yevgeny Yevtushenko’s famous 1961 poem, “Babi Yar,” as well as Anatoly Kuznetsov’s 1966 book of the same name, and a broader movement led by young local Jews interested in their own heritage and history.

In 1966, on the 25th anniversary of the massacre, an unofficial memorial sign was hung at the site, which drew thousands of local Jews each year and would become a central force in the awakening of Soviet Jewry. Grassroots efforts also began around that time to locate the mass graves in the area—something else which was not a priority for the Soviet authorities. Some of these activities were captured on film by Joseph Schneider, a Holocaust survivor.

Rare photographs that tell the story of the Soviet-era struggle to commemorate the atrocity have also just been released for the first time by the National Library of Israel’s Central Archives for the History of the Jewish People (CAHJP). The photos reveal critical early efforts to better understand the legacy of Babi Yar and remember its victims.

Over the years, a number of attempts were made to build a museum to commemorate those who were murdered, but none ever came to fruition because they lacked proper backing, whether from donors or from government entities.

Sharansky acknowledged to JNS that “there were lots of problems and there probably will be, but it is my hope that this time it will be different and much more serious, with much more preparation. And we are financially much more independent,” he said.

Babi Yar Photo by Joseph Schneider: The Emmanuel (Amik) Diamant Collection. Credit: The Central Archives for the History of the Jewish People at the National Library of Israel.

‘How easily our world can turn to this hell’

Of course, the opening of an institution of such scale and import inevitably cannot come without controversy.

Accusations have been leveled against the Ukrainian government for allowing the center’s two Russian oligarch supporters—Mikhail Fridman and German Khan, who have pledged to fund about half of the project—to essentially inject alleged subversive Kremlin influence into an important Ukrainian site. Critics see this is a slap in the face and part of a Russian plot to discredit Ukraine during its ongoing low-level war. A recent Time magazine article delves into Fridman’s connections to the Kremlin and the controversy surrounding the oligarch’s close relationship with Russian President Vladimir Putin.

But according to Sharansky, there is little truth to the accusations. “Even if Putin would like to have influence, we have such a strong board and everything is discussed,” he told JNS.

“We have to make sure our initiative has nothing to do with the war between Russia and Ukraine. We have different types of problems. We don’t have a problem in this area.”

Some members of the supervisory board include former German Foreign Minister Joschka Fischer, former Connecticut Sen. Joseph Lieberman, Ukraine Chief Rabbi Yaakov Bleich and former director-general of UNESCO Irina Bokova.

Sharansky also noted to JNS that while there is a menorah that was placed at the site in 1991, it does not properly represent what happened because “it is something that can be placed anywhere in the world.”

“Here was hell,” he said, referring to Babi Yar. “People need to learn what happened and what can be done to avoid it.”

“Words are not enough,” he added.

While the current projects and art installations at the site are mostly symbolic, Sharansky noted that the next stage of construction “will present an image of that hell. People will see what it means when 34,000 people are killed in two days.”

After World War II, numerous Nazis and their collaborators claimed they “were just following orders,” but Sharansky noted that preventing further genocide relies on the personal and moral choices made by each individual.

“I want everyone to feel that everyone has a moral choice,” he said. “It’s not just that some demonic forces are acting and then what can you do?”

He said the center needs to be interesting and challenging with the intent to imbue visitors with the understanding of “how easily our world can turn to this hell and how much that depends on you personally.”

The current appearance of a forested Babi Yar ravine. Credit: Wikimedia Commons.

‘Remind people to confront history’

Yad Vashem chairman Dani Dayan, who is also attending the official memorial ceremony, addressed participants of an academic conference—titled “The Mass Shootings During the Holocaust as a Criminal Process”—that coincided with the commemorative event.

Dayan remarked: “It is extremely important to memorialize the Jewish victims of the Nazis. Nevertheless, it is also necessary to recognize and teach about the role of local collaborators in Babi Yar, as well as in other places during the Holocaust.”

Yad Vashem has marked the anniversary of the massacre by uploading a new online exhibit featuring photographs of Jews murdered in Babi Yar, which the World Holocaust Remembrance Center has collected over the years.

“During the fateful massacre … Jews were brutally murdered, whole families destroyed in a matter of hours or days, sometimes four generations, at Babi Yar,” said Dayan. “In many instances, these images are all that remain to remember their very existence.”

Malcolm Hoenlein, vice chairman of the Conference of Presidents of Major American Jewish Organizations, told JNS that constructing the center “is not just for Ukraine. Every time we build an institution that recalls the past, we secure the future for all of us,” he said.

“In an age when we see young people who don’t know what Auschwitz is, don’t know about the history, we see it is endemic to this generation,” he continued.  “At a time when there is so much Holocaust denial and distortion, it is imperative that we remind people to tell the truth about what happened and confront history so that we can build a better future. You cannot deny history and think things will be better if you don’t learn the lessons and implement the messages that those lessons teach us, which is zachor, to ‘remember.’ ”