Helen Mirren als Golda Meir in ‘Golda’. 
(Sean Gleason/met dank aan Bleecker Street/Shiv Hans Pictures)

(Nederlands + English)

 

Golda Meir, de eerste en tot nu toe enige vrouwelijke premier van Israël, is een figuur die net zo gehuld is in mythologie als versluierd achter pluimen sigarettenrook in ‘Golda’, een nieuw politiek drama met Helen Mirren in de hoofdrol.

Door: JTA – Shira Li Bartov

Meir wordt wel Israëls ‘IJzeren Dame’ genoemd, afwisselend betiteld als grondlegger van de staat, geminacht vanwege haar afwijzende uitspraken over de Palestijnen en, het meest berucht, verantwoordelijk gehouden voor het feit dat Israël verrast werd bij het uitbreken van de bloedige Jom Kipoeroorlog van 1973. De film reconstrueert de ervaring van Meir tijdens de 19 dagen van die oorlog, die zowel haar nalatenschap als het Israëlische bewustzijn onuitwisbaar zou markeren. Geregisseerd door de Israëlische filmmaker Guy Nattiv, die een Oscar won voor zijn korte film ‘Skin’ uit 2018, gaat ‘Golda’ vrijdag in theaters in de Verenigde Staten in première.

Generaties Israëli’s, waaronder velen die in 1973 vochten, hebben Meir de schuld gegeven van een traumatiserende oorlog. Maar Nattiv biedt een ander portret, voortbouwend op onlangs vrijgegeven oorlogsdocumenten die onthullen hoe ze rampzalig slecht werd geïnformeerd door haar zelfgenoegzame militaire commandanten . Hij presenteert Meir als een stalen, meedogenloze maar kwetsbare vrouw, gemarteld door schuldgevoelens en gemotiveerd door de overtuiging dat ze haar land verdedigde om het voor uitsterven te behoeden

“Ze was de zondebok van de oorlog”, vertelde Nattiv aan de Jewish Telegraphic Agency. “Het idee was dat zij de enige persoon was die verantwoordelijk was voor dit debacle, deze mislukking, en dat was niet waar.”

Nattiv zelf was vier maanden oud toen de oorlog uitbrak op 6 oktober 1973 – Jom Kipoer, de heiligste dag van de Joodse kalender. Zijn moeder nam hem mee naar een schuilkelder terwijl zijn vader naar het front trok.

Door een kolossaal falen van de inlichtingendiensten werd Israël verrast door een aanval op twee fronten, vanuit Egypte en Syrië, die probeerden de gebieden terug te winnen die ze in 1967 hadden verloren. Veel Israëli’s waren overmoedig na de snelle overwinning van hun jonge land op drie Arabische legers in de Zesdaagse Oorlog van 1967. Maar in de eerste 24 uur van de Jom Kipoeroorlog werden dun bemande Israëlische posities overweldigd langs het Suezkanaal in het zuidwesten en de Golanhoogvlakte in het noordoosten.

Uiteindelijk behaalde Israël een kostbare overwinning: 2.656 Israëlische soldaten werden gedood en 12.000 raakten gewond , een zware tol voor een kleine staat. Bij de Arabische strijdkrachten vielen 8.258 doden en bijna 20.000 gewonden . Het nationale trauma van 1973 keerde het publiek tegen Meir, die eerder werd bewonderd vanwege haar lange politieke carrière, waaronder het oprichten van de Israëlische Labour Party en het ophalen van $ 50 miljoen van Joodse Amerikanen voor de oprichting van een Israëlische staat.

“Golda” vat de ervaringen van Meir op als flashbacks tijdens haar getuigenis voor de onderzoekscommissie van Agranat, die onderzoek deed naar de militaire tekortkomingen van Israël in de aanloop naar de oorlog. Hoewel de commissie haar vrijsprak van wangedrag, besloot ze af te treden . Vier jaar later, na vijftien jaar in het geheim tegen lymfoom te hebben gevochten, stierf Meir op 80-jarige leeftijd.

Nattiv probeerde haar menselijker te maken met een focus op de geïsoleerde, pijnlijke oorlogsdagen die plaatsvonden in de nadagen van haar leven, doorgebracht tussen oorlogskamers en ziekenhuisbedden.

“Ik wilde het meest cruciale moment in haar leven en in het leven van dit land laten zien, dit kruispunt dat haar hele imago vormde, terwijl ze ziek was en moeilijke beslissingen moest nemen”, zei Nattiv. “Ik wilde haar verhaal vertellen vanuit eenzaamheid.”

Nattiv toont Meir ook op de plek waar haar politieke voorsprong samenkwam met een teder instinct: haar intieme thuiskeuken. Net als de echte Meir kookt de versie die Mirrens neerzet voor de selecte groep adviseurs die haar huis binnenkomen. De premier stond bekend om het serveren van cheesecake en apfelstrudel aan haar machtige gasten op Sjabbat-avonden, begeleid door overleg en debatten aan tafel. Ze werd  bekend als ‘Golda’s Little Kitchen’ of haar ‘Keuken kabinet’.

Onder de keukengasten van Meir bevond zich de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger, gespeeld in de film door Liev Schreiber. Nattiv reconstrueert de gespannen gesprekken waarin Meir Kissinger onder druk zette om hulp te sturen naar het Israëlische leger, waarvan de reservemunitie snel op was tijdens de vroege schok van de oorlog. De Verenigde Staten, die aanvankelijk aarzelden om hun eigen toegang tot olie uit Arabische landen niet te verliezen, stemden ermee in wapens en vliegtuigen naar Israël te sturen toen de Sovjet-Unie Egypte en Syrië begon te bevoorraden, waardoor de Jom Kipoeroorlog in de Koude Oorlog terechtkwam.

Helen Mirren als Golda Meir en Liev Schreiber als Henry Kissinger in ‘Golda’.
(Sean Gleason/met dank aan Bleecker Street/Shiv Hans Pictures)

In de film vertelt Kissinger aan Meir dat hij in de eerste plaats een Amerikaan is, in de tweede plaats minister van Buitenlandse Zaken en pas in de derde plaats een Jood. Meir antwoordt: ‘Je vergeet dat we in Israël van rechts naar links lezen.’

Dit citaat is rechtstreeks uit de geschiedenis overgenomen: de 100-jarige voormalige diplomaat heeft lang publiekelijk verteld dat Meir dat zinnetje gezegd heeft. (Hij heeft niet publiekelijk gezegd of de dwang gepaard ging met een kom borsjt en een scheutje Holocaustschuldgevoel, zoals te zien is in de film.)

Terwijl Meir hard was tegen haar bondgenoten en brutaal tegen haar tegenstanders, portretteert ‘Golda’ de premier in de film als slachtoffer van haar eigen adviseurs. Er wordt getoond dat ze de schuld op zich neemt voor de flagrante fouten van haar militaire leiders – in het bijzonder hoofd van de militaire inlichtingendienst Eli Zeira en minister van Defensie Moshe Dayan – om het vertrouwen van het publiek in het leger te beschermen.

Uit documenten die in 2020 werden vrijgegeven, bleek dat Zeira de waarschuwingen van de inlichtingendiensten negeerde dat Caïro en Damascus op het punt stonden aan te vallen , en de mededelingen aan de regering achterhield in zijn overtuiging dat de kans op een dreigende oorlog “lager dan laag” was. Ondertussen maakte Dayan bezwaar tegen het volledig mobiliseren van troepen in de uren vóór de oorlog, volgens zijn getuigenis voor de Agranat-commissie, die in 2008 werd vrijgegeven.

‘Golda’ gaat niet in op de wijdverbreide kritiek dat Meir oorlog helemaal had kunnen vermijden. Maanden voorafgaand aan de aanslagen maakte de Egyptische president Anwar Sadat herhaaldelijk toenaderingen tot een vredesregeling als Israël ermee instemde het Sinaï-schiereiland, dat het tijdens de Zesdaagse Oorlog in beslag had genomen, terug te geven. Hij werd afgewezen.

Uit documenten die in 2013 werden vrijgegeven, bleek dat Meir wel aanbood om het afstaan ​​van “het grootste deel van de Sinaï” te bespreken, maar omdat ze niet bereid was volledig terug te keren naar de grenzen van vóór 1967, verwierp Egypte de gesprekken. Tijdens ruggenspraak met Kissinger beloofde Meir elk vredesinitiatief te voorkomen dat de erkenning van de Egyptische soevereiniteit over de Sinaï vereiste, aldus de Israëlische historicus Yigal Kipnis, auteur van het boek ‘1973: The Road to War’ uit 2012.

Als gevolg van de bittere oorlog ondertekenden Israël en Egypte in januari 1974 een terugtrekkingsovereenkomst. In 1979, na door de VS bemiddelde onderhandelingen in Camp David, ondertekenden Sadat en de Israëlische premier Menachem Begin een vredesverdrag. Egypte werd de eerste Arabische staat die Israël officieel erkende, en Israël trok zich volledig terug van het Sinaï-schiereiland.

Nattiv schrijft de daaropvolgende vrede toe aan Meir, met aan het einde van de film in de aftiteling de tekst: “Zij redde haar land van vernietiging naar vrede. Dat is haar erfenis en haar gedenkteken.”

Maar critici zoals Kipnis hebben betoogd dat vrede eerder had kunnen worden bereikt met onderhandelingen vóór het conflict dat, zo heeft hij gesuggereerd, de ‘ onnodige oorlog’ zou kunnen worden genoemd.

Meir zal altijd een controversieel figuur zijn in Israël, zei Nattiv. Welk oordeel het publiek ook over haar heeft, hij gelooft dat het belangrijk is dat het Israëlische publiek begrijpt hoe leiderschap verblind door hoogmoed en macht een samenleving kan vergiftigen. Hij verwees naar de huidige politieke crisis in Israël, waarin de pogingen van premier Benjamin Netanyahu om het Israëlische Hooggerechtshof te verzwakken hebben geleid tot massale protesten die sinds januari aan de gang zijn.

“Het is nogal gek dat we vandaag de dag de Jom Kipoer van de democratie in Israël meemaken,” zei Nattiv. “De blindheid opnieuw, hetzelfde debacle dat in 1973 plaatsvond, keert nu terug.”

 

****************************************************

ENGLISH

 

Helen Mirren as Golda Meir in “Golda.” (Sean Gleason/Courtesy of Bleecker Street/Shiv Hans Pictures)

Golda Meir, the first and so far only woman prime minister of Israel, is a figure as shrouded in mythology as she is veiled by plumes of cigarette smoke in “Golda,” a new political drama starring Helen Mirren.

By: JTA – Shira Li Bartov

Meir has been called Israel’s “Iron Lady,” alternately lionized as a founder of the state, scorned for her dismissive statements about Palestinians and, most notoriously, held responsible for Israel being caught by surprise at the outbreak of the bloody Yom Kippur War of 1973. The film recreates Meir’s experience during the 19 days of that war, which would indelibly mark both her legacy and the Israeli consciousness. Directed by Israeli filmmaker Guy Nattiv, who won an Oscar for his 2018 short film “Skin,” “Golda” opens in theaters across the United States on Friday.

Generations of Israelis, including many who fought in 1973, have blamed Meir for a traumatizing war. But Nattiv offers a different portrait, building on recently declassified wartime documents that reveal how she was disastrously misinformed by her complacent military commanders. He presents Meir as a steely, ruthless yet vulnerable woman, tortured by guilt and motivated by the belief that she was defending her country from extinction.

“She was the scapegoat of the war,” Nattiv told the Jewish Telegraphic Agency. “The notion was that she was the only person responsible for this debacle, this failure, and it wasn’t true.”

Nattiv himself was 4 months old when war broke out on Oct. 6, 1973 — Yom Kippur, the holiest day of the Jewish calendar — and his mother took him to a bomb shelter while his father headed to the front.

In a colossal intelligence failure, Israel was surprised by a two-front attack from Egypt and Syria, which sought to regain territories they lost in 1967. Many Israelis were overconfident after their young country’s swift victory over three Arab armies in the 1967 Six-Day​​ War. But in the first 24 hours of the Yom Kippur War, thinly manned Israeli positions were overwhelmed along the Suez Canal in the southwest and the Golan Heights in the northeast.

Eventually, Israel won a costly victory: 2,656 Israeli soldiers were killed and 12,000 injured, a heavy toll for a small state. The Arab forces saw 8,258 killed and nearly 20,000 wounded. The national trauma of 1973 turned the public against Meir, previously admired for her long political career that included being a founder of Israel’s Labor Party and raising $50 million from Jewish Americans for the establishment of an Israeli state.

“Golda” frames Meir’s experiences as flashbacks during her testimony to the Agranat Commission of Inquiry, which investigated Israel’s military failings leading up to the war. Although the commission cleared her of wrongdoing, she decided to resign. Four years later, after secretly battling lymphoma for 15 years, Meir died at 80 years old.

Nattiv sought to humanize her with a focus on the isolated, agonizing days of war taking place in the twilight of her life, spent in between war rooms and hospital beds.

“I wanted to show the most pivotal moment in her life and in this country’s life, this junction that shaped her whole image, while she was sick and had to make difficult decisions,” said Nattiv. “I wanted to tell her story through loneliness.”

Nattiv also shows Meir in the place where her political edge converged with a tender instinct: her intimate home kitchen. Like the real Meir, Mirren’s version cooks for the select group of advisors who enter her home. The prime minister was known for serving cheesecake and apple strudel to her powerful guests on Shabbat evenings, accompanied by consultations and debates around the table. The practice became known as “Golda’s Little Kitchen” or her “Kitchen Cabinet.”

Among Meir’s kitchen guests was then-U.S. Secretary of State Henry Kissinger, played in the film by Liev Schreiber. Nattiv recreates the tense conversations in which Meir pressured Kissinger to send aid for the Israeli army, whose reserve ammunition was rapidly exhausted in the early shock of the war. The United States, at first hesitant to lose its own access to oil from Arab countries, agreed to send weapons and aircraft to Israel when the Soviet Union began resupplying Egypt and Syria, drawing the Yom Kippur War into the Cold War.

 

Helen Mirren as Golda Meir and Liev Schreiber as Henry Kissinger in “Golda.”
(Sean Gleason/Courtesy of Bleecker Street/Shiv Hans Pictures)

In the film, Kissinger tells Meir that he is an American first, secretary of state second, and only third a Jew. Meir replies, “You forget in Israel we read from right to left.”

This quote was taken directly from history: The 100-year-old former diplomat has long publicly recounted Meir delivering the line. (He has not publicly said whether the coercion came with a bowl of borscht and a dollop of Holocaust guilt, as shown in the film.)

While Meir was tough with her allies and brutal to her adversaries, “Golda” portrays the prime minister as a victim of her own advisors in the film. She is shown taking the fall for the egregious errors of her military leaders — in particular Chief of Military Intelligence Eli Zeira and Defense Minister Moshe Dayan — to protect the public’s faith in its army.

Documents declassified in 2020 showed that Zeira ignored intelligence warnings that Cairo and Damascus were poised to attack, withholding the communications from the government in his belief that the chance of imminent war was “lower than low.” Meanwhile, Dayan objected to fully mobilizing troops in the hours before the war, according to his testimony to the Agranat Commission, which was declassified in 2008.

“Golda” does not address the widely leveled criticism that Meir could have avoided war altogether. For months preceding the attacks, Egyptian President Anwar Sadat made repeated overtures for a peace settlement if Israel agreed to return the Sinai Peninsula, which it seized during the Six-Day War. He was rebuffed.

Documents released in 2013 showed that Meir did offer to discuss ceding “most of the Sinai,” but since she was not willing to return completely to the pre-1967 borders, Egypt rejected the talks. In back-channel communications with Kissinger, Meir vowed to prevent any peace initiative that required recognizing Egyptian sovereignty over the Sinai, according to Israeli historian Yigal Kipnis, author of the 2012 book “1973: The Road to War.”

As a result of the bitter war, Israel and Egypt signed a disengagement agreement in January 1974. In 1979, following U.S.-brokered negotiations at Camp David, Sadat and Israeli Prime Minister Menachem Begin signed a peace treaty. Egypt became the first Arab state to officially recognize Israel, and Israel withdrew fully from the Sinai Peninsula.

Nattiv credits the ensuing peace to Meir, with a title card at the end of the film reading, “Her legacy of saving her country from annihilation leading to peace serves as her memorial.”

But critics such as  Kipnis have argued that peace might have been achieved sooner with negotiations before the conflict that, he has suggested, could be called the “unnecessary war.”

Meir will always be a controversial figure in Israel, said Nattiv. Whatever judgment the audience makes of her, he believes it is important for Israeli audiences to absorb how leadership blinded by hubris and power can poison a society. He referenced the current political crisis in Israel, in which Prime Benjamin Netanyahu’s efforts to weaken the Israeli Supreme Court have triggered mass protests that have been ongoing since January.

“It’s kind of crazy that today we see the Yom Kippur of democracy in Israel,” said Nattiv. “The blindness again, the same debacle that happened in 1973 is returning now.”