Tot 1 januari 2025 is de openbare toegang tot het Centraal Archief van de Bijzondere Rechtspleging
Until Jan. 1, 2025, public access to the Central Archives of the Special Administration of Justice
(CABR) beperkt. (Wikimedia)
Nederlands + English
De Nederlandse regering is van plan informatie openbaar te maken over 300.000 mensen die werden onderzocht vanwege hun samenwerking met de nazi’s, in een stap die de samenstelling van de Nederlandse Holocaustregistratie zou kunnen versnellen.
Door: JTA – Jackie Hajdenberg
De afgelopen zeven decennia hadden alleen onderzoekers en familieleden van verdachten van collaboratie met de nazi’s toegang tot de informatie in de Nederlandse archieven. Maar een wet die de gegevens bewaakt, loopt in 2025 af .
In februari kondigde De Oorlog voor het Gerecht, een Nederlands consortium dat zich inzet voor het bewaren van de geschiedenis, aan dat het de archieven online beschikbaar zou stellen wanneer de privacywet afloopt. Dit trok deze week extra aandacht toen in een artikel in de New York Times werd ingegaan op de hoop en zorgen van mensen in Nederland die een idee hebben over de inhoud van het uitgebreide register.
“Het is een gevoelig archief”, zegt Edwin Klijn, projectleider van De Oorlog voor het Gerecht, tegen The Times.
“Jarenlang was het hele thema van samenwerking een soort taboe”, voegde hij eraan toe. “We praten niet zo vaak over samenwerking, maar we zijn nu 80 jaar verder en het is tijd voor ons om dit donkere deel van de oorlog onder ogen te zien.”
Nederland heeft ’s werelds op een na hoogste aantal gedocumenteerde redders van joden, maar het had ook veel medewerkers die, geholpen door de topografie en de nabijheid van Nederland tot Duitsland, de nazi’s hielpen om daarmee het hoogste sterftecijfer onder joden overal in het door de nazi’s bezette West-Europa te bereiken . Van de 140.000 Nederlandse joden werden er meer dan 100.000 vermoord. Zoals de tiener-dagboekschrijfster Anne Frank werden velen verraden door hun buren en kennissen.
De Nederlandse regering onderzocht 300.000 mensen wegens collaboratie met de nazi’s en meer dan 65.000 van hen stonden in de jaren na de Tweede Wereldoorlog terecht in een speciaal rechtssysteem. Maar pas in 2020 verontschuldigde de Nederlandse regering zich voor het niet beschermen van Joden tijdens de Holocaust, lang nadat andere Europese leiders en lokale Joden om excuses hadden gevraagd. Tot vorig jaar was er een stadsplein vernoemd naar een burgemeester die joden aan de nazi’s uitleverde.
Het archief dat in 2025 zal worden geopend, zal brede toegang bieden tot de bestanden van de naoorlogse onderzoeken, waarvan onderzoekers die de bestanden hebben gebruikt zeggen dat ze gedetailleerd zijn, maar ook valse beschuldigingen kunnen bevatten die in een tumultueuze tijd zijn geuit.
De 32 miljoen documenten in het archief zijn op een rij bijna twee en een halve mijl lang en omvatten getuigenverklaringen, lidmaatschapskaarten van de NSB, dagboeken, gratieverzoeken en foto’s. Momenteel ontvangt het archief tussen de 5.000 en 6.000 verzoeken per jaar en kan er niet meer plaatsen.
De documenten zullen worden gedigitaliseerd om zoeken op trefwoorden of namen mogelijk te maken. “Je kunt de naam van een slachtoffer typen en ontdekken wie ervan wordt beschuldigd hen te hebben verraden”, zei Klijn.
De inspanning zal de tweede grote digitalisering zijn van een holocaust-documentatieschatkamer in Nederland, waar een efficiënte samenwerkingsmachine zorgde voor gedetailleerde archieven. In 2021 droeg het Rode Kruis het eigendom over van zijn Index Card Archive aan het Nationaal Holocaust Museum in Nederland. Dat is een opslagplaats van bijna 160.000 kaarten met persoonlijke informatie van Nederlandse Joden die werd beheerd door de Joodse Raad van Amsterdam, een orgaan dat door de nazi’s is opgericht om de gemeenschap te besturen voorafgaand aan de uitroeiing ervan. Het museum gaat volgend jaar weer open voor bezoekers, maar heeft de kaarten al online toegankelijk gemaakt.
Paul Shapiro, directeur van het Office of International Affairs van het US Holocaust Memorial Museum in Washington DC, vertelde The New York Times dat de nieuwe Nederlandse database ongebruikelijk – en belangrijk – is vanwege de geplande gemakkelijke toegang.
“Genocidale misdaden laten een zeer lange erfenis na”, zei Shapiro. “Hoe je het ook bekijkt, de enige manier om sommige van die problemen op te lossen, is door je ogen wijd open te houden en met openheid naar het verleden te kijken en te accepteren wat de geschiedenis werkelijk was. Een manier om daarnaar te kijken is via het papieren spoor in de archieven.”
In 2020 heeft het Vaticaan zijn archieven uit de Tweede Wereldoorlog ontzegeld en 2.700 bestanden gedeeld die details onthulden over de relatie van paus Pius XII met nazi-Duitsland. Uit die documenten bleek dat het Vaticaan zich verzette tegen de pogingen om joodse weeskinderen te herenigen met hun familieleden en er ook bij de paus op aandrong om niet te protesteren tegen de deportatie van Italiaanse joden.
************************************
ENGLISH
The Dutch government is planning to throw open information about 300,000 people investigated for their collaboration with the Nazis, in a move that could accelerate a reckoning with the Netherlands’ Holocaust record.
For the past seven decades, only researchers and relatives of those accused of collaborating with the Nazis could access the information held by the Dutch archives. But a law guarding the data is set to expire in 2025.
In February, The War in Court, a Dutch consortium devoted to preserving history, announced that it would make the records available online when the privacy law expires. The effort drew additional attention this week when a New York Times article explored concerns the hopes and concerns held by people in the Netherlands who have an idea of what lies within the sweeping repository.
“It’s a sensitive archive,” Edwin Klijn, project leader of The War in Cort, told the Times.
“For years, the whole theme of collaboration has been a kind of taboo,” he added. “We don’t talk about collaboration that much but we’re now 80 years further and it’s time for us to face this dark part of the war.”
The Netherlands has world’s second-highest number of documented saviors of Jews, but it also had many collaborators who, aided by the topography and Holland’s proximity to Germany, helped the Nazis achieve the highest death rate there among Jews anywhere in Nazi-occupied Western Europe. Of 140,000 Dutch Jews, more than 100,000 were murdered. As is presumed to have happened with the most famous victim of the Nazis in the Netherlands, the teenaged diarist Anne Frank, many were given up by their neighbors and acquaintances.
The Dutch government investigated 300,000 people for collaborating with the Nazis and more than 65,000 of them stood trial in a special court system in the years after World War II. But it was only in 2020 that the Dutch government apologized for failing to protect Jews during the Holocaust, long after other European leaders and after local Jews had requested an apology; a town square was named for a mayor who handed Jews to the Nazis until last year.
The archive due to open in 2025 will offer widespread access to the files from the postwar investigations, which researchers who have used the files say are detailed — and also could contain false accusations made at a tumultuous time.
The 32 million documents contained in the archive stretch to nearly two and a half miles and include witness reports, Dutch National Socialist Movement membership cards, diaries, and petitions for pardons and photos. Currently, the archive receives between 5,000 and 6,000 requests a year and cannot accommodate more.
The documents will be digitized to allow searches by key words or names. “You will be able to type in the name of a victim and discover who was accused of betraying them,” Klijn said.
The effort will be second major digitization of a Holocaust document trove in the Netherlands, where an efficient collaboration machine made for detailed records. In 2021, the Red Cross transferred ownership of its Index Card Archive, a repository of nearly 160,000 cards with personal information of Dutch Jews maintained by the Jewish Council of Amsterdam, a body set up by the Nazis to govern the community ahead of its extermination, to the National Holocaust Museum in the Netherlands. The museum will reopen to visitors next year but has made the cards accessible online already.
Paul Shapiro, director of the Office of International Affairs at the U.S. Holocaust Memorial Museum in Washington D.C., told The New York Times that the new Dutch database is unusual — and important — because of the planned ease of access.
“Genocidal crimes leave a very long legacy behind them,” Shapiro said. “For better or worse, the only way to resolve some of those issues is to have your eyes wide open and look at the past openly and accept what the history really was. One way to look at that is through the paper trail in the archives.”
In 2020, the Vatican unsealed its archives from World War II, sharing 2,700 files that revealed details about Pope Pius XII’s relationship with Nazi Germany. Those records showed that the Vatican fought efforts to reunite Jewish orphans with their relatives and also urged the Pope not to protest the deportation of Italian Jews.
