Onderstaand de Joodse Feest- en Gedenkdagen vanaf 01 Januari 2022:
Toe Bisjwat – Boomplantingsdag: Sjevat 15 5782 = 17 januari 2022
Met Toe Bisjvat viert men het ontwaken van de natuur na de winter. Het is vooral een landbouwfeest. Oorspronkelijk was deze dag belangrijk bij de toepassing van de wetten over het afdragen van oogst aan de Tempel. Tegenwoordig wordt deze dag wereldwijd gevierd door het eten van fruit dat in Israël verbouwd wordt. Het is de gewoonte voor Joden om op deze dag zoveel mogelijk verschillende vruchten te eten! In Israël worden op Toe Bisjvat vaak bomen geplant door schoolkinderen. Het is een oude gewoonte om speciaal op Toe Bisjvat te bidden voor een goede en mooie etrog (citrusvrucht) voor de komende Soekot (Loofhuttenfeest), waarbij een bundeling (loelav) wordt gemaakt van palm-, wilgen- en mirretakken met een citrusvrucht
Taäniet Ester – (vastendag die aan Poerim voorafgaat): Adar Bet 16 5782 = 16 maart 2022
Ta’anit Ester is een vastendag ter herinnering aan de drie dagen waarop door Esther, Mordechai en de hele Joodse gemeenschap gevast werd voordat Esther koning Ahasveros benaderde. De vastendagen gaan terug op het verhaal van de Joodse Est(h)er, die als koningin van het Perzische Rijk samen met haar neef en pleegvader Mordechai vele Joden van de dood heeft gered. Voordat Ester de koning benaderde om het boosaardige plan van de hoveling Haman te verijdelen, die alle Joden wilde laten ombrengen, vastte ze. Ze deed dit omdat zij uit eigen beweging naar de koning wilde gaan en hij dit met de dood kon bestraffen indien dit zijn goedkeuring niet kon verdragen.Het vasten begint bij het aanbreken van de dag en eindigt nadat ’s avonds het boek Esther is gelezen. Het is een Joodse vastendag, die voorafgaat aan Poerim, het vrolijke en uitbundige lentefeest van de Joden.
Poeriem – Lotenfeest: Adar Bet 14 t/m 15 5782 = 17 t/m 18 Maart 2022
Een andere naam voor Poerim is Lotenfeest. In het Perzisch betekent poer ‘lot’ en heeft te maken met de historische gebeurtenis, die aan dit feest ten grondslag ligt. Het is een uitbundig en vrolijk voorjaarsfeest en lijkt dan ook wel op carnaval. Poerim is het feest van de joodse koningin Esther in Perzië. Minister Haman wilde alle joodse mensen uitroeien en hij kreeg daarvoor toestemming van de Perzische koning. Het lot zou bepalen op welke dag dat zou gebeuren. Samen met haar oom Mordechai redde koningin Esther haar volk van de ondergang. Deze geschiedenis speelde zich ongeveer 2300 jaar geleden af en staat beschreven in de boekrol Esther. Met Poerim wordt het verhaal van Esther voorgelezen vanaf de boekrol in de synagoge. Telkens als de naam van de boosaardige Haman wordt genoemd, gillen en fluiten de kinderen en zwaaien ze zo hard ze kunnen met lawaaiige ratels. Allemaal zijn ze verkleed; sommigen als de slimme Esther, anderen als oom Mordechai of hoe ze maar willen. De mensen sturen elkaar drank en lekker eten. Ook de armen worden niet vergeten. De dag eindigt met een feestmaaltijd waarbij koekjes met maanzaad worden gegeten: de zogenaamde Hamansoren. Een ander gerecht dat bij Poerim hoort, is kiesjeliesj; dat is gefrituurd koekdeeg met poedersuiker. De volwassenen mogen dronken worden. Zo dronken dat ze op het eind het verschil niet meer weten tussen ‘vervloekt is Haman’ en ‘gezegend is Mordechai’.
Bijbels Nieuwjaar: Nisan 1 5782 = 2 april 2022
“Deze zelfde maand zal voor u het HOOFD van de maanden zijn, zij zal u de EERSTE van de maanden van het jaar zijn”. (Ex. 12 vers 2)
We zien dus dat God zelf de Nieuwjaarsdag bepaald heeft en nooit heeft herroepen. Bij het vaststellen van het Bijbelse nieuwe jaar en de voorjaarsfeesten heeft dit ook te maken met de gewassen en de oogsten op het land en de nieuwe maan, want zonder oogst is er ook geen feest. De meeste kalenders houden daar geen rekening mee en zoeken het gemiddelde. Maar iemand die Gods kalender volgt kijkt altijd na de rijping van de eerste gerste-oogst. Op die 1e Nissan gebeurde er iets bijzonders.
Exodus 40: 2 Op de eerste dag van de eerste maand moet u de tabernakel, de tent van ontmoeting, opbouwen.
Exodus 40: 17 En het gebeurde in de eerste maand, in het tweede jaar, op de eerste dag van de maand, dat de tabernakel opgebouwd werd.
Sederavond of seideravond Nisan 14 5782 = 08 april 2022
De seder is een avond aan het begin van het zeven (in Israël) of acht (buiten Israël) dagen durende Pesachfeest, waarop joden uit de Haggada lezen, 4 glazen wijn (of druivensap) drinken en een feestelijke seder maaltijd gebruiken. De Haggada behandelt het verhaal van de Joodse slavernij in Egypte en de uittocht uit Egypte. Seder (סדר) betekent letterlijk: volgorde of orde, omdat de gebruiken volgens een volgorde of orde worden uitgevoerd die eveneens in de Haggada staat. Haggada betekent: vertelling. Seder betekent “orde”. De maaltijd wordt dan ook volgens een vaste orde gebruikt, die uit 15 stappen bestaat. Op de tafel staat een seiderschotel met een aantal symbolische gerechten, en een schaal met drie matzes, die bedekt zijn met een doek.
Lees verder over de sederavond
MOADIEM: Pesach/Pascha + Chag HaMatsot/Feest der ongezuurde broden. Nissan 16 t/m 21 5782 = 16 t/m 22 April 2022
Joods Paasfeest of Feest van de ongezuurde broden. Pesach (Joods Pasen) is een eeuwenoud feest dat zijn oorsprong vindt in de geschiedenis van het volk Israël, waarbij de uittocht van het joodse volk uit Egypte wordt herdacht. Heel lang geleden werd met dit feest ook de eerste oogst (Omer) van het nieuwe jaar gevierd (Zie hieronder). De eerste gerst en de eerste lammetjes werden geofferd. Tegenwoordig wordt de uittocht van het joodse volk uit Egypte herdacht. Na een periode van ongeveer 400 jaar slavernij in Egypte wordt dat volk door een van haar leiders, Mozes, Egypte uitgeleid op weg naar het beloofde land Israël. Om dit feest te kunnen vieren wordt het hele huis grondig schoongemaakt. De keuken krijgt een extra beurt. Alle bestek wordt uitgekookt en het speciale Pesachservies wordt klaargezet. Met Pesach mogen alleen levensmiddelen zonder gist gegeten worden (ongedesemd). Het feest duurt zeven of acht dagen. Op de vooravond (Sederavond) wordt over de uittocht verteld en wordt er gegeten van voedsel waardoor je aan die tijd moet terugdenken, bijvoorbeeld het bittere mierikswortel. Daarna worden er lekkere dingen gegeten. Lees verder over MOADIEM Pascha
MOADIEM: Chag HaMatsot – Feest der ongezuurde broden: Nissan 16 t/m 21 5782 = 16 t/m 22 April 2022
Chag HaMatzot, het feest van de ongezuurde broden (SV “ongehevelde broden”), welke direct na Pesach wordt gevierd en de Joden het zuurdeeg uit hun huizen verwijderen en zeven dagen lang ongezuurde broden eten. Exodus 12: 15-20
15 Zeven dagen moet u ongezuurde broden eten. Meteen op de eerste dag moet u het zuurdeeg uit uw huizen wegdoen, want ieder die iets gezuurds eet, van de eerste tot de zevende dag, die persoon moet uit Israël worden uitgeroeid. 16 Op de eerste dag moet er een heilige samenkomst zijn, en ook moet u een heilige samenkomst hebben op de zevende dag. Geen enkel werk mag op die dag gedaan worden. Alleen dat wat door iedere persoon gegeten wordt, mag door u klaargemaakt worden. 17 Neem dan het feest van de ongezuurde broden in acht, want op deze zelfde dag zal Ik uw legers uit het land Egypte geleid hebben. Daarom moet u deze dag in acht nemen als een eeuwige verordening, al uw generaties door. 18 In de eerste maand moet u ongezuurde broden eten vanaf de avond van de veertiende dag van de maand tot de avond van de eenentwintigste dag van de maand. 19 Zeven dagen lang mag in uw huizen geen zuurdeeg gevonden worden, want ieder die iets gezuurds zal eten, die persoon moet uit de gemeenschap van Israël uitgeroeid worden, of hij nu een vreemdeling is of een ingezetene van het land. 20 U mag niets eten wat gezuurd is. In al uw woongebieden moet u ongezuurde broden eten. 21Toen riep Mozes al de oudsten van Israël bijeen en zei tegen hen Lees verder over MOADIEM Ongezuurde broden
MOADIEM: Jom HaBikoeriem – Feest van de Eerstelingen: Nisan 16 5782 = 17 april 2022
Begin van de Omertelling. De dag na de eerste dag van Ongezuurd Brood wordt Yom HaBikkurim (יום הביכורים) genoemd, “de dag van de eerstelingen,” of Reshit Ha’Katzir (ראשית הקציר) de “eerste van de oogst.” In de oudheid werd op deze dag een schoof (omer) van gerst (het eerste graangewas dat rijp was) voor de HEER gezwaaid in een voorgeschreven ceremonie om het begin van het tellen van de omer aan te geven, waarmee het negenenveertig dagen aftellen naar het jubilerende oogstfeest van Sjavoeot begon. Leviticus 23:9-12 (HSV)
9 De HEERE sprak tot Mozes: 10 Spreek tot de Israëlieten, en zeg tegen hen: Wanneer u in het land komt dat Ik u geven zal, en u de oogst ervan binnenhaalt, dan moet u de eerste schoof van uw oogst naar de priester brengen. 11 Hij moet de schoof voor het aangezicht van de HEERE bewegen, opdat Hij een welgevallen in u vindt. Op de dag na de sabbat moet de priester de schoof bewegen. 12 U moet op de dag dat u de schoof beweegt, een lam zonder enig gebrek van een jaar oud als brandoffer voor de HEERE bereiden, Lees verder over de MOADIEM Eerstelingen
Omertelling – Sefirat Ha’omer (een tijd van Bezinning): Nisan 16 t/m Sivan 05 5782 = 17 april t/m 04 juni 2022
In Leviticus hoofdstuk 23 vanaf zin 15 staat een tekst die in ons dagelijkse leven nog steeds een belangrijk ijkpunt vormt gedurende de 49 dagen tussen Pesach (Pasen) en Sjawoe’ot (Wekenfeest, Pinksteren, dat van Pentekoste komt, hetgeen 50e dag betekent). Op het Wekenfeest ontvingen we de Thora op de berg Sinaï: “Dan zullen jullie tellen vanaf de dag na de rustdag, van de dag waarop jullie de Omer van het bewegingsoffer gebracht zullen hebben: zeven volledige weken moeten het zijn; tot de dag na de zevende week moeten jullie tellen, vijftig dagen; daarna moeten jullie een nieuw meeloffer aan G’d brengen”. Dit nieuwe meeloffer brengen we op Sjawoe’ot, het Wekenfeest dat zo genoemd wordt omdat het gevierd wordt na zeven volledige weken tellen.
Jom Hasjoa – Herdenking Shoa 2e wereldoorlog: Nisan 27 5782 = 28 april 2022
Dag van de herdenking van de Sjoa(Holocaust), de vernietiging van de zes miljoen Europese joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Joodse herdenking van slachtoffers van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog én de herdenking van de opstand van het Getto van Warschau. Op Jom Hasjoa staat men stil bij de mensen die tijdens het nazistische regime zijn vermoord en bij de invloed van de sjoa op het joodse volk. Jom Hasjoa valt elk jaar op 27 Nisan. Op de vooravond vindt (onder meer in de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam waarvan de Joden werden gedeporteerd) een herdenking plaats waarbij de burgemeester van Amsterdam en de ambassadeur van Israël het woord voeren en herdenkingsgebeden worden uitgesproken. De officiële naam van de dag luidt: Jom Hashoa wehagewoera – de dag van vernietiging en heldendom (het laatste om aandacht te schenken aan de verzetsdaden tegen de nazi’s). De betekenis van Jom Hasjoa komt terug op Tisja Beav wanneer veel sjoels een extra kina (treurdicht) in hebben gelast waarin de vernietiging van het Europese Jodendom in de Tweede Wereldoorlog wordt beschreven en gememoreerd
Jom Hazikaron – Herdenking voor gevallen Israëlische soldaten: Lyar 03 5782 = 04 mei 2022
Jom Hazikaron (Dag van de Herinnering) is een Israëlische gedenkdag waarop de Israëlische doden uit alle Israëlische oorlogen alsmede degene die zijn omgekomen door terroristische acties worden herdacht. De volledige naam van deze dag luidt ‘Israëlische herdenkingsdag van de gevallen soldaten en de slachtoffers van terrorisme’. Jom Hazikaron valt jaarlijks op 4 Ijar – 4 mei en gaat direct vooraf aan Jom Ha’atsmaoet, de Israëlische onafhankelijkheidsdag. Alleen in het charedisch jodendom wordt Jom Hazikaron niet herdacht daar men Tisja Beav als herdenking van alle gevallenen beschouwt, inclusief de slachtoffers van de Show.
Jom Haätsmaoet – Onafhankelijkheidsdag van Israël: Lyar 04 5782 = 05 mei 2022
Viering van de geboorte van de staat Israël. Jom Ha’atsmaoet is de dag (5 Ijar 5708 ofwel 14/15 mei 1948) waarop de onafhankelijkheidsverklaring van Israël werd afgekondigd en de staat werd gesticht. In Israël is dit een nationale feestdag, ook daarbuiten wordt Jom Ha’atsmaoet in joodse kring gevierd. Er worden psalmen gezongen en speciale gebeden gezegd, waarin de hoop wordt uitgesproken op vrede voor Israël en haar bewoners. Op de voorafgaande dag, Jom Hazikaron (Dag van de Herinnering) worden de doden uit de vele oorlogen herdacht.
Pesach Sheni – Tweede Pesach: Lyar 14 5782 = 15 mei 2022
Pesach Sjeni betekent “Tweede Pesach [Offer].” Het markeert de dag waarop iemand die niet in staat was om deel te nemen aan het Pesach-offer op het juiste moment, precies een maand later de mitswa in acht neemt. Het is gebruikelijk om deze dag te markeren door matzah te eten – indien mogelijk matzah-murah – en door Tachanun weg te laten uit de gebedsdiensten. Hoe Pesach Sjeni tot stand kwam. Een jaar na de Exodus, instrueerde G-d het volk Israël om het Pesach-offer te brengen op de middag van de veertiende Nissan, en om het die avond te eten, geroosterd boven het vuur, samen met matzah en bittere kruiden, zoals zij het voorgaande jaar hadden gedaan vlak voordat zij Egypte verlieten.”Er waren echter bepaalde personen die ritueel onrein waren geworden door contact met een dood lichaam, en daarom het Pesach-offer op die dag niet konden bereiden. Zij benaderden Mozes en Aäron . . . en zij zeiden: ‘. . . Waarom zouden wij beroofd worden, en niet in staat zijn om G-ds offer op zijn tijd te brengen, te midden van de kinderen van Israël?”” (Numeri 9:6-7).In antwoord op hun smeekbede stelde G-d de 14e van Iyar in als een dag voor het “Tweede Pascha” (Pesach Sheni) voor iedereen die niet in staat was om het offer op de vastgestelde tijd in de voorafgaande maand te brengen. De dag vertegenwoordigt de “tweede kans” bereikt door teshuvah, de kracht van berouw en “terugkeer”. In de woorden van Rabbi Yosef Yitzchak van Lubavitch, “Het Tweede Pesach betekent dat het nooit een ‘verloren zaak’ is.”
Lag Ba’Omer: Lyar 18 5782 = 19 Mei 2022
Lag Ba’omer valt ieder jaar op 18 Lyar, dat samenvalt met dag 33 van de omertelling. De tijd tussen Pesach tot Sjavoeot is een rouwperiode in het jodendom: de omertijd. Gedurende 33 dagen van de omertijd wordt niet getrouwd, worden geen feesten gegeven en gaat men niet naar de kapper. In deze periode zijn door de eeuwen heen veel joden slachtoffer geworden van vervolgingen. Ook zijn er tijden geweest waarin er met name ellende is ontstaan door onderlinge verdeeldheid van de joden. Lag Ba’omer markeert het einde van een plaag die aan de leerlingen van rabbi Akiwa het leven kostte. Dat was de dag waarop er een einde kwam aan de geheimzinnige massale sterfte in de tweede eeuw van de gangbare jaartelling. Deze rabbi was vermaard om zijn geleerdheid ten aanzien van de Mishna. Tevens is het de overlijdensdag van Rabbi Shimon bar Yochai, de schrijver van het kabbalistische boek Zohar. Hij wilde dat zijn overlijdensdag als feestdag gevierd zou worden. Vele duizenden met name chassidische joden bezoeken op deze dag zijn tombe in Miron, nabij Safed in het noorden van Israël. Er zijn niet veel gebruiken aan de dag verbonden. In Israël worden vaak vuren gestookt en is het een dag waarop (weer) veel huwelijken gesloten worden.
Jom Jeroesjalajiem – Jeruzalemdag: Lyar 28 5782 = 29 mei 2022
Eenwording van Jeruzalem. Herdenking van de inname van de oude stad Jeruzalem (Al-Quds) op 7 juni 1967 tijdens de Zesdaagse Oorlog. ‘Jom Jeroesjalajiem’ (Jeruzalemdag) wordt jaarlijks op de 28-ste dag van de joodse maand Ijar gevierd. Nadat Israël in 1948 onafhankelijk was geworden, werd de jonge staat aangevallen door omringende landen. Jordanië veroverde het oostelijk deel van Jeruzalem dat het tot 1967 bezette. Pas in juni 1967 in de Zesdaagse Oorlog verkreeg Israël de zeggenschap over de Oude Stad van Jeruzalem, de Westelijke Tempelmuur en de Tempelberg (waarvan het het beheer liet aan de islamitische waqf). Sindsdien wordt op 28 Lyar de hereniging van Jeruzalem ‘Jom (Ichoed) Jeroesjalajiem’ gevierd. Valt 28 Lyar op vrijdag of sjabbat dan wordt de viering verplaatst naar de daaraan voorafgaande donderdag. Ook: Yom Yerushalayim. Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp (Jeruzalem) roept de dag veel weerstand op bij Palestijnen.
MOADIEM: Sjavoeot – Wekenfeest: Sivan 6 5782 = 5 Juni 2022
Het feest Sjavoeot wordt vijftig dagen (oftewel zeven weken) na Pesach gevierd. Sjavoeot is de Hebreeuwse naam voor Wekenfeest. Precies zeven weken na Pesach – de uittocht uit Egypte – verzamelden de joden zich aan de voet van de berg Sinai, waar God hen de Tien Geboden gaf. In de joodse opvatting zijn de Tien geboden symbolisch voor de gehele Thora, vandaar dat het feest ook ‘Matan Torah’ (De gift van de Thora) genoemd wordt. Tijdens Sjavoeot staat leren centraal. De traditie vertelt dat de Joden zich hadden verslapen op de ochtend dat zij de Wetten en Geboden ontvingen. Om dit te compenseren waken zij tegenwoordig tijdens de hele eerste nacht van Sjavoeot. Zij leren tot ’s ochtends vroeg uit de Thora en de vele commentaren. Sjavoeot luidt voor sommige Joden ook het begin van de Joodse opvoeding van hun kinderen in. Lees verder over MOADIEM Wekenfeest
Shiv’a Asar Betammoez – Rouwperiode: Tamuz 18 5782 = 17 juli 2022
Begin van de drie weken van rouw over de vernietiging van de 1e en 2e Tempel die eindigen met Tisja BeAv. Een Joodse vastendag op de 17de dag van de vierde maand (meestal in juli). Begin van de drie weken durende rouwperiode tot Tisja Beav. Op deze dag wordt herdacht dat de muren van de stad Jeruzalem werden doorbroken tijdens de belegering door Nebuchadnezzar, wat uiteindelijk leidde tot de verwoesting van de Eerste Joodse Tempel (in 587 v. Chr. door de Babyloniërs). Tisja Beav is de rouwdag van het jodendom waarop primair de vernietiging van de Tempel wordt herdacht. Daarnaast zijn er nog drie andere vastendagen ingesteld: 10 Tevet, 17 Tammoez en 3 Tisjri
Tisja BeAv – Einde Rouwperiode: – Av 10 5782 = 07 augustus 2022
Tisja Beav is de traditionele rouwdag van het jodendom. Men herdenkt op 18 juli 2021 met Tisja Beav de verwoesting van zowel de Eerste als de Tweede Tempel, respectievelijk in 568 v. Chr. en 70 n. Chr. Het is een dag van vasten en het zingen van klaagliederen. De synagoge is op deze dag slechts zwak verlicht. Op deze dag staan de Joden stil bij de verwoesting van de tempel door de Romeinen in het jaar 70 na Chr. en nog een aantal andere rampen die rond deze tijd van het jaar in het verleden plaatsvonden. Het is een dag van rouw, waarop joden vasten en in de synagoge de Thora-rollen omhullen met zwart doek, het licht is uit, de meesten zitten op de grond of op lage bankjes en alleen de ‘ner tamied’ (een soort Godslamp) brandt.
“O, hoe de stad die eens zo dicht bewoond was, is nu eenzaam als een weduwe achtergebleven! Zij die eens groot was onder de volken, een prinses onder de provincies, is nu schatplichtig geworden.” (Eicha – Klaagliederen 1:1)
De tempel betekent veel voor de joden, het enige wat er nog van rest is de klaagmuur. Op deze dag worden vooral de klaagliederen gelezen.
Maar aan het einde van de vastentijd, ’s middags worden de Joden eraan herinnerd dat in deze tijd van het jaar, de Negende Av ook de Messias zal komen. Op de negende dag van de maand Av op de Joodse kalender wordt getreurd om de verwoesting van de Tweede Tempel. Maar het is niet de enige ramp die het Joodse volk in haar lange geschiedenis juist op deze datum trof.
Op Tisja Beav gebeurden er vijf nationale rampen:
* In de tijd van Mosje Rabbeinoe (leraar Mozes), accepteerden de Joden in de woestijn de schandalige lasterpraat van de twaalf spionnen, en het vonnis werd over hen geveld dat hen verbood het Land Israël binnen te gaan (in het jaar 1312 v. Chr.).
* De Eerste Tempel werd verwoest door de Babyloniërs, onder leiding van Neboechadnetsar. Honderdduizend Joden werden afgeslacht en miljoenen in ballingschap gedeporteerd (586 v. Chr.).
* De Tweede Tempel werd verwoest door de Romeinen, onder leiding van Titus. Ongeveer twee miljoen Joden kwamen daarbij om en nog ongeveer een miljoen werden verbannen (70 na Chr.). “De Romeinen die vorige week reeds de stad zijn binnengedrongen hebben nu ook de tempel veroverd en steken die nu in brand. De Joden hebben zich heldhaftig verweerd tegen de heidense aanvallers, maar helaas, onze zonden waren te groot en Hasjem heeft ons tot deze verschrikkelijk straf veroordeeld.”
* De Bar Kochba opstand werd neergeslagen door de Romeinse Keizer Hadrianus. De stad Betar – de laatste vesting waar de Joden hadden standgehouden – werd veroverd en verwoest. Meer dan 100.000 Joden werden afgeslacht (135 na Chr.).
* Het Tempelplein en zijn omgeving werden omgeploegd door de Romeinse generaal Turnus Rufus. Jeruzalem werd herbouwd als een heidense stad – het kreeg een nieuwe naam: Aelia Capitolina – en de toegang daartoe was de Joden verboden.
Er gebeurden nog vele andere ongelukken en rampen in de Joodse geschiedenis op de Negende Av, waaronder:
* Paus Urbanus II riep op tot de eerste kruistocht. Daarbij werden tienduizenden Joden gedood en vele Joodse gemeenschappen vernietigd.
* De Spaanse Inquisitie bereikte zijn hoogtepunt met de verdrijving van de Joden uit Spanje op Tisja Beav 1492.
* De Eerste Wereldoorlog brak uit op Tisja Beav in 1914, toen usland aan Duitsland de oorlog verklaarde. De Duitse rancune over deze oorlog kan mede gezien worden als de aanleiding voor de Holocaust.
* Op Tisja Beav begon de deportatie van de Joden uit het Getto van Warschau.
Tisja Beav is de rouwdag van het jodendom waarop primair de vernietiging van de Tempel wordt herdacht. Daarnaast zijn er nog drie andere vastendagen ingesteld m.b.t. die gebeurtenis: 10 Tevet (Asara b’Tevet), 17 Tammoez (Shiv’a Asar b’Tammuz)en 3 Tisjri (Tzom Gedaliah).
Tu b’Av – Joodse Valentijnsdag: Av 15 5783 – 15 Augustus 2022
Een romantische Joodse feestdag, jaarlijks op de 15-e dag van de Joodse maand Av, die gevierd wordt als een soort Valentijnsdag. Tu b’Av wordt beschouwd als een goede dag om te trouwen, een aanzoek te doen of geloftes te vernieuwen. Tu b’Av is een vrolijke feestdag die oorspronkelijk het begin van de druivenoogst markeerde (met Jom Kipoer als het einde van de druivenoogst). Op beide dagen droegen de ongehuwde meisjes van Jeruzalem witte kleren en dansten ze in de wijngaarden.
MOADIEM: Jom Toroea – Dag van Bazuingeschal: Tishrei 1 5783 = 26 September 2022
Deze dag van bazuingeschal verkondigt tien dagen van heiliging die eindigen op Jom Kipoer (Grote Verzoendag).
Op deze dag wordt in iedere samenkomst in Israël en over de gehele wereld de sjofar(ramshoorn) geblazen, daarmee het volk oproepend om terug te keren naar G-d en de juiste houding tegenover de Eeuwige aan te nemen. In woord en daad. Ook voor ons een dag om ons hart te onderzoeken om er zeker van te zijn dat we op één lijn zijn met het plan van de Vader met ons leven. Het feest wijst ook naar de bazuinen in het Bijbelboek Openbaring. (Leviticus 23:23-25) De Sjofar is de bazuin die geassocieerd wordt met dit feest. Het werd voornamelijk gebruikt om het volk van Israël te verzamelen voor Gods aanwezigheid en om alarm af te kondigen in tijden van oorlog.
Lees verder over MOADIEM Dag van Bazuingeschal
Rosh HaShana – Joodse Nieuwjaar: Tishrei 01 5783 = 26 september 2022
Twee dagen van inkeer en gebed. In de synagoge wordt op de sjofar geblazen. Het begin van het Joodse jaar 5783. Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) begint officieel de voorgaande avond bij zonsondergang wanneer volgens de joodse kalender een nieuwe dag begint, dus op 25 september 2022. Ook wel: ‘Hoofd van het Jaar’ genoemd. Iedere ochtend van deze bijzondere maand horen zij het geschal van de sjofar, de ramshoorn. Dan worden zij eraan herinnerd dat het een bijzondere tijd is en dat een heilige periode op het punt staat aan te breken. Als de maand Elul voorbij is begint de maand Tisjrei. De eerste tien dagen van Tisjrei staan bekend als ‘Hoogheilige Dagen’. Dit zijn de belangrijkste dagen van het hele Joodse jaar. Rosj Hasjana is niet alleen het Joodse Nieuwjaar, het is ook wat Joodse mensen Jom Hadin noemen, de Oordeelsdag.
Het is een heel ernstige en een heel heilige tijd. Omdat Rosj Hasjana zo’n heilige tijd is, brengen Joodse mensen vele uren biddend in de synagoge door. Veel Joden dragen eenvoudige witte kleren om zichzelf te herinneren aan de heiligheid en de zuiverheid van de tijd. De gebeden die zij zeggen uit een speciaal Rosj Hasjana gebedenboek, zijn oud en mooi en als gedichten geschreven. Soms worden ze als liederen gezongen. Dezelfde sjofar die in de maand Elul iedere morgen éénmaal werd geblazen, klinkt meer dan honderd keer op de dagen van Rosj Hasjana. Scherp en trillend klinken de lange en de korte stoten. Zij versterken de heilige gevoelens van die tijd. Op Rosj Hasjana lezen Joodse mensen dat deel van de Bijbel dat over het offer van Isaäk gaat. Het vertelt hoe God aan Abraham het bevel gaf zijn zoon Isaäk te nemen, zijn enige zoon die hij zo diep liefhad, om hem aan God te offeren. Abraham had een groot geloof in God en trof voorbereidingen om te voldoen aan Zijn bevel. Hij nam de jongen en bracht hem naar een verafgelegen plaats en hij bouwde het altaar zoals God bevolen had. Toen hij het mes ophief, hoorde Abraham Gods stem die hem zei zijn zoon geen kwaad te doen. Hij moest in zijn plaats een dier offeren. Toen Abraham om zich heen keek, bemerkte hij een ram die met zijn horens vastzat in het struikgewas. Deze ram zou Abrahams offer zijn aan God. Tot op de dag van vandaag herinneren Joodse mensen zich Abrahams grote geloof in Gods eigen wegen als zij de sjofar, de ramshoorn, horen. Op Rosj Hasjana zijn er allerlei interessante gebruiken. Het speciale feestbrood, de challa, dat gewoonlijk de vorm van een vlecht heeft, wordt ter ere van deze feestdag rond gebakken, zoals het huisje van een slak. Dat herinnert de mensen eraan dat het jaar een kringloop is. Een ander gebruik is het eten van zoetigheid, zoals stukjes appel of challa gedoopt in honing. Dat is het symbool van een zacht jaar. Een ander gebruik is het eten van vers fruit van het seizoen na er een gebed over uitgesproken te hebben. In de namiddag van de eerste dag van Rosj Hasjana wandelen sommige Joden bij voorkeur langs een stromend water en zeggen dan een speciaal gebed, Tasjlich geheten. Als zij hun gebed beëindigd hebben, werpen zij broodkruimels in het water, opdat hun slechte daden net als de kruimels zullen wegdrijven.
Kol Nidrei – Alle Geloften: Thisrei 9 5783 = 04 Oktober 2022
Kol Nidrei betekent ‘alle geloften’. Dit zijn de beginwoorden van het aanvangsgebed dat op de vooravond van Jom Kipoer driemaal wordt gereciteerd. Voorbereiding op Jom Kipoer (Grote Verzoendag). Kol Nidrei (ook wel Kol Nidree en Kaal Nidree genoemd) is het joodse gebed dat negen dagen na het Joods nieuwjaar, op de tiende van de joodse maand ‘Tisjri’ en wel op de avond van Jom Kipoer driemaal wordt opgezegd. In dit gebed verklaart men dat alle onbezonnen beloften die men het komende jaar tot de nieuwe Jom Kipoer tegen zichzelf zal afleggen geen waarde zullen hebben. Het gebed is nog voor de verwoesting van de Tempel ontstaan. Voordat de Hogepriester het Heilige der Heiligen binnenging (één keer per jaar, op Jom Kipoer) zong hij een lied over zijn zonden, over de zonden van de overige priesters en over de zonden van heel Israël. Nadat hij in het Heilige der Heiligen voor de zonden van het gehele volk had geofferd stuurde men een geit, de zogeheten zondebok, de woestijn in om daar te sterven. Deze geit stond symbool voor alle zonden van het volk.De melodie van Kol Nidrei is in de 18e eeu0w opgeschreven. Max Bruch heeft hiervoor in 1880 een muziekstuk met gelijknamige naam voor violoncello en symfonieorkest gecomponeerd. Maar niet alleen hij, ook Arnold Schönberg heeft in zijn opus 39 gebruik gemaakt van deze melodieën. De Spaanse, Italiaanse en Oosterse Joden gebruiken trouwens een andere melodie bij het opzeggen van Kol Nidrei.
MOADIEM: Jom Kipoer – Grote Verzoendag: Tishrei 10 5783 = 05 Oktober 2022
Jom Kipoer (voluit Jom ha-Kippoeriem = Dag van de Vergevingen) is de heiligste dag van het joodse jaar en daarmee de belangrijkste joodse feestdag. Jom Kippoer heet ook wel de Grote Verzoendag. Op deze dag vragen joden aan God vergiffenis voor de fouten die zij hebben gemaakt. Voor de dag begint hebben ze zich bij vrienden, familieleden en kennissen verontschuldigd en vergeving gevraagd. Op deze dag beslist God over het lot van de mensen in het komende jaar. Sinds de dagen van Mosjé is dit de meest heilige dag op de Bijbels/Joodse kalender. Een dag van verzoening en vergeving van zonden. Het woord ‘verzoenen’ betekent in het Hebreeuws ‘bedekken, opheffen’. Volgens Leviticus 17:11 is er geen vergeving zonder het vergieten van bloed. De dierenoffers onder het oude verbond verwijzen naar het volmaakte offer van Yeshua haMasjiach.
Lees verder over de MEODIEM Jom Kipoer
MOADIEM: Soekot – Loofhuttenfeest: Tishrei 15 t/m 22 5783 = 10 t/m 17 Oktober 2022
Soekot (Sukkot) of Loofhuttenfeest is een Bijbels feest dat zeven dagen duurt, en waarbij herdacht wordt, dat de joden veertig jaren lang in hutten in de woestijn omzwierven. Veel van de joodse gedenkdagen herinneren aan de gebeurtenissen die in het oude testament staan. Met Soekot wordt herdacht dat het joodse volk 40 jaar door de woestijn moest zwerven. Zij leefden toen in hutten gemaakt van palmbladeren. Het Loofhuttenfeest is het begin van een zeven dagen durende periode, waarin bij veel Joodse gezinnen in hun tuin of in hun woning een hut wordt nagebouwd. Gedurende deze dagen wonen zij hierin, gebruiken er de maaltijden en luisteren naar de verhalen over de tocht van de joden door de woestijn. Het Loofhuttenfeest is niet alleen voor de Joodse mensen maar ook voor alle andere mensen die in God geloven en de Bijbel volgen. Lees verder over de MEODIEM Soekot
Simchat Thora – Vreugde der Wet: Tishrei 22 5783 = 17 oktober 2022
Simchat Thora is een vrolijke viering waarbij gedankt wordt voor de Thora (de Wetten), de eerste vijf boeken van de joodse bijbel. In de synagoge leest men eerst het laatste hoofdstuk van de Thora en daarna gaat men meteen verder met het eerste hoofdstuk. Dit geeft aan dat het lezen uit de Thora nooit stopt. Degene die het laatste hoofdstuk leest, wordt Bruidegom van de Wet (Chatan Torah) genoemd en degene die het eerste hoofdstuk leest, heet Bruidegom van het Begin, Chatan Bereesjiet. Tijdens de dienst worden ommegangen, hakafot, met de Thora-rollen gemaakt. Met de Thora op de arm gaat men dan al dansend door de synagoge. Ook kinderen doen hieraan mee. De allerkleinsten worden door hun vader op de schouders gedragen. De negende en laatste dag van Soekot is het Simchat Thora (ook: Simhat Torah). Belijdende joodse mensen lezen elke week een flink stuk uit de Thora (‘de wet’, deze bevat de eerste vijf boeken uit de bijbel). Op deze dag is de hele Thora (neergeschreven op boekrollen) doorgelezen en doorgeleerd en begint men in de synagoge weer opnieuw. Of beter gezegd: de Thora wordt verder gelezen, want elke keer kom je weer nieuwe dingen tegen. Dit gaat gepaard met een uitbundig feest waarbij de Thora, gehuld in een feestelijk kleed en versierd met zilver en juwelen, dansend wordt rondgedragen in de synagoge. Alle kinderen (ook jonger dan 13) zijn dan welkom, zij zwaaien met vlaggetjes en over hun hoofden worden (als onder een huwelijksbaldakijn) gebedsmantels uitgestrekt. Na afloop worden bruidssuikertjes uitgedeeld. Simchat Thora heeft een middeleeuwse oorsprong.
Jom HaAliyah – Israel Immigratie Dag: Cheshvan 7 5783 = 01 November 2022
Jom HaAliyah’ is een nationale feestdag in Israël op de tiende dag van de Hebreeuwse maand Nisan (maart / april) ter herinnering aan het binnengaan van het Joodse volk in het Land van Israël (Eretz Yisrael) zoals beschreven in de Hebreeuwse Bijbel. Wordt op scholen gevierd op de zevende dag van de maand Chesjwan. Officieel ingesteld door de Knesset in 2016 ter erkenning van de immigratie naar de Joodse staat als kernwaarde van de staat Israël en ter ere van de bijdrage van de Joodse immigranten aan de Israëlische samenleving. Het Land van Israël is een vertaling van ‘Eretz Yisrael’, een concept in de joodse traditie ten aanzien van een gebied/land in het oude Kanaän. Dit is gebaseerd op enkele teksten uit de Hebreeuwse Bijbel onder meer op die waarin God aan Abraham ‘een land’ voor zijn nakomelingen belooft. In de Bijbel zijn dat de Israëlieten, de zonen van Jakob die Israël genoemd wordt wanneer hij het land Kanaän betreedt. De onafhankelijkheidsverklaring van de staat Israël begint met een verwijzing naar Eretz Yisrael.
Sigd – Feestdag van de Ethiopisch Joodse Gemeenschap: Chesjvan 29 5783 = 23 november 2022
De Ethiopische Joodse gemeenschap leefde eeuwenlang in volledige afzondering van andere Joodse gemeenschappen, tot het midden van de 20e eeuw, toen veel Ethiopiërs per vliegtuig naar Israël werden getransporteerd. Om deze reden heeft de Ethiopische Joodse gemeenschap, Beta Israel genoemd, vele feestdagen en vieringen ontwikkeld die in andere Joodse gemeenschappen niet bestaan. De naam “Sigd” betekent “neerbuiging” in Ge’ez, een oude Ethiopische liturgische taal, maar het is verwant aan het woord sged (zelfde betekenis) in het Aramees, een van de talen van de Talmoed. Sigd gaat over het aanvaarden van de Tora en het verlangen naar Israël en de Tempel. Men denkt dat het de datum is waarop God zich voor het eerst aan Mozes openbaarde. Traditioneel vasten de leden van de Beta Israel gemeenschap op Sigd, lezen voor uit hun geschriften (die de Octateuch worden genoemd, de vijf boeken van Mozes plus Jozua, Rechters en Ruth), reciteren psalmen, en bidden voor de herbouw van de Tempel. Het is ook een tijd om het Israëlitische verbond met God te vernieuwen. Het vasten eindigt halverwege de dag met een feest en dansen. Daarom heeft het, hoewel het verbonden is met Jom Kippoer, veel overeenkomsten met Sjavoeot. Sinds 2008 is Sigd in Israël erkend als een feestdag van de staat. In Israël wordt het vandaag de dag gevierd gedurende een hele maand in de aanloop naar de 29e Cheshvan, en het is een gelegenheid om de Ethiopisch-Joodse zichtbaarheid te vergroten en Israëlische Joden voor te lichten over Beta Israëlische gebruiken.
Chanoeka – Feest van het licht en herinwijding van de Tempel: Kislev 25 t/m Tevet 01 5783 = 19 t/m 25 december 2022
Chanoeka is een joods feest, ook bekend als het lichtfeest of toewijdingsfeest. De eerste dag van dit feest, erev chanoeka, begint na de zonsondergang van de 24e dag van de joodse maand Kislev. Het verhaal van Chanoeka staat opgetekend in de boeken 1 Maccabeeën en 2 Maccabeeën. Deze boeken maken niet deel uit van Tenach, maar zijn onderdeel van de apocriefen. Chanoeka was ingesteld door Judah Maccabeüs en zijn broers in het jaar 165 v.Chr; om jaarlijks met vreugde gevierd te worden ter herdenking van de toewijding aan het altaar in de tempel van Jeruzalem. (1 Macc. iv. 59). Na Jeruzalem en de tempel te hebben hersteld, gaf Judah het bevel de tempel te reinigen, een nieuw altaar in plaats van de verontreinigde te bouwen, en nieuwe heilige bekers te vervaardigen. Toen het vuur opnieuw op het altaar werd aangestoken, en de lampen op de kandelaar weer brandden, werd de toewijding aan het altaar gedurende acht dagen gevierd, onder het brengen van offers en het zingen van liederen. (1 Macc. iv. 36), wat enigszins lijkt op de feestelijkheden van Soekkot. Ook in de huizen werden lichten aangestoken. Volgens Josephus (Joodse Oudheden) werd het in de volksmond dan ook het feest van de lichten genoemd. In de Talmoed wordt het wonder van Chanoeka genoemd, dat niet in de Maccabeeën wordt genoemd. Het feest markeert de overwinning op de legers van de Seleucieden, die hadden geprobeerd het volk Israël te weerhouden het jodendom uit te oefenen. Judah Maccabeüs en zijn broers vernietigden de overweldigende strijdkrachten, en wijdden de tempel opnieuw in. Kenmerkend voor het feest is, dat een speciaal soort kandelaar tijdens dit feest wordt aangestoken. Deze kandelaar heet de chanoekia, en moet vooral niet worden verward met de menora, die ook minder armen heeft. Volgens de legende in de Talmoed, gingen de Maccabeeën de tempel binnen nadat zij de bezetters uit de tempel hadden verjaagd, om de afgodenbeelden te verwijderen en de tempel te herstellen. Zij ontdekten, dat de meeste rituele voorwerpen ontwijd waren. Daarop zochten zij ritueel gezuiverde olijfolie om de menora aan te steken en de tempel te herstellen, maar vonden slechts genoeg olie voor een enkele dag. Zij staken dit evengoed aan, en gingen verder meer olijfolie te persen en zuiveren. Op een miraculeuze wijze bleef deze kleine hoeveelheid olie acht dagen lang branden, tot er nieuwe olie geperst en gezuiverd kon worden. Om deze reden steken joden een kaars extra aan, iedere nacht van het feest. In de Talmoed worden twee gebruiken beschreven. Het was gebruikelijk om acht lampen op de eerste nacht van het feest te laten schijnen, en het aantal met een te reduceren bij iedere nacht. Een ander gebruik was, om op de eerste nacht met een brandende lamp te beginnen, en iedere nacht een extra aan te steken tot er acht brandden, op de achtste nacht. Het eerste gebruik werd door de volgers van Sjammaj gevolgd, het laatste door die van Hillel. Volgens Josephus stonden de lichten symbool voor de vrijheid die de joden verkregen, op de gebeurtenis die op het feest wordt gevierd wordt. Terwijl thuis de chanoekia voor het raam staat te stralen, worden in het gezin spelletjes gespeeld, speciale gerechten gegeten en cadeautjes uitgepakt.
Speciale gerechten zijn bijvoorbeeld latkes en soevganiot. Soevganiot zijn oliebollen gevuld met jam en latkes zijn aardappelpannenkoekjes.
Recept voor latkes (aardappelkoekjes):
Met Chanoeka eet men gerechten gebakken in olie. Zo wordt op een symbolische manier verwezen naar het Chanoeka-wonder; het kruikje olie dat niet een dag maar acht dagen bleef branden.
Benodigdheden:
6 grote geschilde aardappelen
1 ui
3 eieren
½ kop meel
zout en peper en olie
Bereiding:
De rauwe aardappelen grof raspen en in vergiet uit laten lekken. Dan laatste water eruit persen en droog deppen met keukenpapier. Ui klein snijden. Eieren klutsen. Alle ingrediënten mengen. Mengsel mag niet te stijf worden. De olie heet laten worden. Met een lepel portie maken en deze in de olie leggen. Een beetje platdrukken. Aan beide zijden op niet te hoge temperatuur voorzichtig bakken. Serveren met appelmoes, compote of zure room