Het vervloek-tablet gevonden op de berg Ebal. Foto door Jaroslav Valach.
The curse tablet found on Mount Ebal. Photo by Jaroslav Valach.

Nederlands + English

De 3200 jaar oude vondst zou kunnen bewijzen dat de Israëlieten geletterd waren toen ze het land binnenkwamen.

Door Etgar Lefkovits – JNS

Een loden tablet gevonden op een plek waar miljoenen joden en christenen geloven dat de Israëlitische leider Jozua een altaar heeft gebouwd, bevat de oudste Hebreeuwse tekst die ooit in het land Israël is gevonden, evenals de naam van God, wordt in een academisch artikel dat vrijdag is gepubliceerd geconcludeerd.

De collegiale toetsing van de kleine 3.200 jaar oude tablet die meer dan twee jaar geleden op de berg Ebal in Samaria werd ontdekt, zal naar verwachting het debat in de archeologische gemeenschap over de vondst nieuw leven inblazen. Het zou kunnen bewijzen dat de Israëlieten destijds geletterd waren en het zou licht kunnen werpen op de datum van de uittocht uit Egypte.

“De tekst … is de oudste Hebreeuwse tekst gevonden binnen de grenzen van het oude Israël … minstens twee eeuwen oud”, stelt het artikel gepubliceerd in Heritage Science.

“Het grote punt hier is dat we bewijs hebben van Hebreeuws schrift in Israël eerder dan dat voorheen is vastgesteld, evenals de vermelding van twee namen van de Hebreeuwse God, allemaal op de plaats waar volgens de Bijbel Jozua een altaar bouwde,” Scott Stripling, de provoost van het Bible Seminary in Katy, Texas, die de tablet ontdekte, zei in een telefonisch interview met JNS.

De gevouwen loden tablet van 2 × 2 centimeter in het vierkant werd gevonden in december 2019, tijdens een onderzoek in afgedankte materialen van een opgraving op de locatie die meer dan drie decennia eerder was geleid door professor Adam Zertal (1936-2015) van de Universiteit van Haifa .

Zertal voerde de opgraving uit waar de ruïnes van het oude Sichem liggen tussen 1982 en 1989, op de plaats van wat volgens hem twee altaren waren die dateren uit de late bronstijd II en ijzertijd I.

Het boek Jozua vertelt dat de opvolger van Mozes als leider een altaar bouwde op de berg Ebal als onderdeel van een verbondsvernieuwingsceremonie kort nadat de Israëlieten vanuit Egypte waren teruggekeerd naar Kanaän.

De plek staat bekend uit het boek Deuteronomium als een vervloekte plaats.

De tablet kwam tevoorschijn uit een stortplaats die was achtergelaten bij de oorspronkelijke opgraving – gebruikelijk na opgravingen – in een proces dat bekend staat als “nat zeven”, waarbij oude stenen bedekt met vuil worden gewassen. De methode, die voor het eerst in Jeruzalem werd gebruikt voor vondsten die van de Tempelberg werden verwijderd, wordt niet zo als wetenschappelijk beschouwd als een daadwerkelijke opgraving, hoewel het voorwerp in dit geval ter plaatse werd gevonden.

Nat zeven

Stripling, die eerder had deelgenomen aan het Tempelberg-zeefproject in Jeruzalem, zei in het interview dat hij, toen hij aan het zeefproject op de berg Ebal begon, alleen maar verwachtte een “saai methodisch artikel” te schrijven over het omarmen van de nieuwe technologie, het nat zeven van puin na de opgraving zelf.

“De tablet zou niet zijn gevonden zonder nat zeven”, zei hij. “In eerste instantie leek het op een stuk steen bedekt met vuil. Pas toen we het gewassen hadden, kwam het naar voren.”

De tablet, die de onderzoekers dateren op 1400-1200 v. Chr., kon niet worden open gemaakt zonder het te beschadigen. Dus een team van experts in Praag maakten er röntgenfoto’s en gedetailleerde foto’s van. Door deze technieken werd een oude vloek gevonden geschreven in het prototype van alfabetisch schrift, getiteld “U bent vervloekt door de God YHW: een vroege Hebreeuwse inscriptie van de berg Ebal”.

Het artikel bevat afbeeldingen en scans van de inscripties voor andere academici om mee te denken.

De inscriptie bevat maar liefst 48 letters en de vloek verschijnt aan de binnen- en buitenkant van de tablet.

“Je bent vervloekt door de god, YHW, vervloekt. Je zult vervloekt sterven – vervloekt zul je zeker sterven. Vervloekt ben je door de JHW-vloek”, luidt een vertaling van de binnenste inscriptie, volgens het artikel.

“Wat we ruim een ​​jaar geleden dachten, hebben we nu met ons onderzoek onderbouwd”, aldus Stripling.

Het vroegste Hebreeuwse schrift dat eerder werd gevonden – de Khirbet Qeiyafa ostracon gevonden in de opgraving in de oude vestingstad nabij de centrale Israëlische stad Beit Shemesh – dateerde uit 1000 v. Chr., waardoor de inscriptie op deze tablet 200 tot 400 jaar ouder was, zei Stripling. Het gebruik van het Hebreeuwse woord voor God dateert ook van 500 tot 600 jaar vóór het oudste schrift dat eerder in Israël werd gevonden, voegde hij eraan toe.

Geleerden dateren de uittocht uit Egypte in de 13e of 12e eeuw voor Christus, zei Stripling, hoewel hun datering op deze tablet zou kunnen suggereren dat het eerder was.

“We hebben een Hebreeuwse inscriptie van een vloek gevonden op de berg van vloeken”, zegt Peter van der Veen, universitair hoofddocent aan de Johannes Gutenberg Universiteit in Mainz in Duitsland en epigraaf die de inscriptie voor het onderzoek heeft beoordeeld. “Ik denk dat de conclusie die we vorig jaar trokken nu wordt bevestigd door meer diepgaande studie,” zei hij.

Een tweede collegiale toetsing van de buitenste inscriptie zal naar verwachting volgend jaar verschijnen, gevolgd door een internationale conferentie over de vondst.

**************************************

ENGLISH

The 3,200-year-old find could prove Israelites were literate when they entered the land.

By Etgar Lefkovits – JNS

A lead tablet found at a site where millions of Jews and Christians believe the Israelite leader Joshua built an altar contains the oldest Hebrew text ever found in the Land of Israel as well as the name of God, an academic article published Friday concludes.

The peer review of the small 3,200-year-old curse tablet discovered at Mount Ebal in Samaria more than two years ago is expected to reignite the debate in the archaeological community over the find. It could prove the Israelites were literate at the time as well as shed light on the date of the Exodus from Egypt.

“The text … is the oldest Hebrew text found within the borders of ancient Israel … by at least two centuries,” the article published in Heritage Science states.

“The big point here is that we have evidence of Hebrew writing in Israel earlier than has previously been established, as well as mention of two of names of the Hebrew God, all from the site where the Bible said Joshua built an altar,” Scott Stripling, the provost at the Bible Seminary in Katy, Texas, who uncovered the tablet, said in a telephone interview with JNS.

The folded, 2×2-centimeter square lead tablet was found in December 2019, during an examination of discarded materials from an excavation at the site that had been led by University of Haifa Professor Adam Zertal (1936-2015) more than three decades earlier.

Zertal carried out the dig where the ruins of ancient Shechem lie between 1982 and 1989, at the site of what he concluded were two altars dating to the Late Bronze Age II and Iron Age I.

The Book of Joshua relates that Moses’s successor as leader built an altar on Mount Ebal as part of a covenant renewal ceremony soon after the Israelites returned to Canaan from Egypt.

The site is known from the book of Deuteronomy as a place of curses.

The tablet emerged from a dump pile left behind from the original dig—common after excavations—in a process known as “wet sifting” whereby ancient stones covered in dirt are washed. The method, which was first used in Jerusalem for finds removed from the Temple Mount, is not considered as scientific as an actual dig, although in this case the item was found in situ.

Wet sifting

Stripling, who had previously participated in the Temple Mount Sifting Project in Jerusalem, said in the interview that when he began the sifting project at Mount Ebal, he only expected to write a “boring methodical paper” about embracing the new technology offered by wet sifting the rubble of excavations.

“The tablet would not have been found without wet sifting,” he said. “At first it looked like a piece of stone covered in dirt. Only when we washed it, it popped out.”

The tablet, which the researchers date to 1400-1200 BCE, could not be opened without damaging it, so a team of experts performed X-ray tomography scanning in Prague as well as detailed photography, revealing an ancient curse written in a proto-alphabetic script, the article, titled “You are Cursed by the God YHW: An Early Hebrew Inscription from Mt. Ebal,” states.

The article includes images and scans of the inscriptions for other academics to weigh in on.

The inscription contains as many as 48 letters and the curse appears on the inside and outside of the tablet.

“You are cursed by the god, yhw, cursed. You will die cursed—cursed you will surely die. Cursed you are by yhw-cursed,” a translation of the inner inscription reads, according to the article.

“What we thought over a year ago, we now have substantiated through our research,” said Stripling.

The earliest Hebrew writing previously found—the Khirbet Qeiyafa ostracon found in the dig at the ancient fortress city near the central Israeli city of Beit Shemesh—was dated from 1000 BCE, making the inscription on this tablet 200 to 400 years older, Stripling said. Its use of the Hebrew word for God also predates the oldest previously found in Israel by 500 to 600 years, he added.

Scholars date the Exodus from Egypt to the 13th or 12th century BCE, said Stripling, although their dating on this tablet could suggest it was earlier.

“We have a Hebrew inscription of a curse found on the mountain of curses,” said Peter van der Veen, associate professor at Johannes Gutenberg University Mainz in Germany and an epigrapher who reviewed the inscription for the study. “I think the conclusion we reached last year is now confirmed by more in-depth study,” he said.

A second peer review of the outer inscription is expected to come out next year, followed by an international conference on the find.