Tijdens het proces van Adolf Eichmann ontbrak een cruciaal bewijsstuk: een band met zijn bekentenis.
Adolf Eichmann’s trial was missing a crucial piece of evidence: a tape of his confession.
Photo by Wikimedia Commons
Nederlands + English
Als je de film The Devil’s Confession: The Lost Eichmann Tapes noemt , kondig je een minder afgemeten oordeel aan dan dat van Hannah Arendt, die van de bebrilde nazi-bureaucraat het uithangbord maakte voor de ‘banaliteit van het kwaad’. Ik zeg niet dat we excuses moeten maken voor de architect van de Endlösung, ik merk alleen op dat de lugubere titel je laat weten wat je te wachten staat.
Door: Forward – P.J. Grisar
De documentaire van Yariv Mozer, die gebruik maakt van nieuw beschikbare audio van Adolf Eichmann is eind jaren vijftig opgenomen en bestaat om vernietigend bewijs te leveren. De film herdenkt het proces van Eichmann in Jeruzalem in 1961. Daarin schilderde hij zichzelf af als een nederige functionaris die bevelen opvolgde. In de documentaire wordt geschakeld tussen beelden van de bescheiden man in zijn glazen cabine en heropvoering van de Argentijnse emigrant die opschept over zijn belang voor andere nazi’s. De banden zijn criminaliserend, hun presentatie is vaak afgezaagd en vertrouwt op voice-over en reconstructies, terwijl interviews en de archieven konden volstaan.
De openingsmomenten zijn gefilmd als een horrorfilm: een klein meisje tuurt door een deur terwijl de dochter van de Nederlandse nazi-journalist Willem Sassen zich Eichmanns monsterlijke uitstraling herinnert toen hij hun huis in de buitenwijken van Buenos Aires bezocht voor interviews. De voice-over staat op gespannen voet met het exclusieve materiaal van de film, dat zelfs de aanklagers van Eichmann niet konden bemachtigen.
“Na jarenlang op mysterieuze wijze zoek te zijn geweest, werden de banden herontdekt en nu hoor je voor het eerst Eichmann zijn misdaden toegeven – een echte nazi-bekentenis”, zegt een verteller met een stem die het midden houdt tussen History Channel en degene die u opdracht geeft om “nu te bellen” voor wat extra’s zoals gezien op tv. (In de Israëlische release vertelt Mozer zelf in het Hebreeuws, en hij lijkt het, althans in de trailer, beter te doen.)
Wat naar voren komt, zijn de woorden van iemand die geen berouw heeft. Dat wordt beweerd in een artikel in het tijdschrift Life uit 1960, waarin de volledige omvang van Eichmanns rol in de Holocaust onthuld wordt. Tijdens verschillende sessies met Sassen tijdens een soort nazi-expat-salon, lijkt Eichmann op zijn toekomstige verdediging te anticiperen en zijn schuld volledig te weerleggen.
“Deze voorzichtige bureaucraat kreeg gezelschap van een fanatieke strijder voor de vrijheid van mijn bloed, het ras waartoe ik behoor”, zei de man in wie Hannah Arendt geen ideologie zag, over zichzelf. “Alles wat mijn ras ten goede komt, is voor mij een heilig bevel en een heilige wet.”
Een citaat dat tijdens het proces tegen Eichmann werd voorgelezen en dat hij luidruchtig ontkende, klinkt op de originele band met zijn eigen stem: “Als we 10,3 miljoen Joden ter dood hadden gebracht, dan zou ik tevreden zijn geweest en had gezegd: ‘Goed, we hebben de vijand vernietigd.'”
De acteurs op een historische set die de woorden van Eichmann nasychroniseren maken dat het huiveringwekkend is om het te horen, maar het te zien maakt het minder huiveringwekkend.
Volgens een artikel in Haaretz verzocht distributeur MGM om “een dramatische reconstructie” van de gesprekken van Sassen en Eichmann; Ik vermoed dat het uiterlijk van de scènes is gemaakt om overeen te komen met dat van verschillende sequenties die de documentaire hergebruikt uit de thriller Operation Finale uit 2018, over de ontvoering van Eichmann uit Argentinië, wat overigens een MGM-productie is. (Zelfs met deze ontmoedigende bedrijfssynergie, zouden we dankbaar moeten zijn dat Mozer het idee van een Eichmann-deepfake heeft laten varen.)
De presentatie van Mozer markeert een contrastpunt met een andere film, Vanessa Lapa’s Speer Goes to Hollywood uit 2020 , waarin een voice-over en pratende hoofden werden vermeden. Daarvoor in de plaats kwamen archiefbeelden met audioreproducties van ontmoetingen met nazi-architect Albert Speer en scenarioschrijver Andrew Birkin, die Speer’s memoires aan het bewerken was. Belangrijk is dat Mozer de originele audio gebruikte, terwijl Lapa acteurs de gesprekken opnieuw liet opnemen, waardoor Birkin en anderen zeiden dat het nodig was zich t.o.v. het eigenlijke materiaal vrijheden te permitteren.
Zelfs als de reconstructies een nep-effect hebben, zijn er momenten die baat hebben bij deze aanpak. In een daarvan wordt Eichmann getoond terwijl hij zijn pogingen om een gebied ” Judenfrei ” (gezuiverd van Joden) te maken uitlegt, waarbij tegelijkertijd de vrouw van Sassen de kamer binnenkomt om zich te verontschuldigen voor het niet kunnen vinden van sigaretten. Hoeveel banaler kan het kwaad worden?
Eichmanns terloopse bekentenissen aan Sassen, doorspekt met ijdelheid en opgeblazen belangrijkheid, spelen in op een onderbelichte variant van Arendts stelling: dat je in feite opzettelijk, willens en wetens kwaadaardig kunt zijn en er ook angstaanjagend blasé over kunt zijn. Interessant genoeg zorgt, wat Arendt in de rechtszaal waarnam, voor de meest dramatische momenten in de documentaire.
Mozer kleurt de bekende beelden van Eichmann in zijn glazen cabine in, laat ons vaak een scène zien en nodigt vervolgens uit tot commentaar van pratende hoofden. Mozer interviewt de rechercheur van het proces, Michael Goldman-Gilad, die door een getuige op een schokkend moment werd geïdentificeerd als een van Eichmanns slachtoffers, terwijl hij naast de beklaagde stond. Een uitbarsting van een Hongaarse Jood op de tribune brengt de experts van Mozer ertoe te menen dat David Ben-Gurion de transcriptie van de Eichmann-banden onderdrukte vanwege hun vermelding van Rudolf Kasztner , een journalist die beschuldigd werd van collaboratie met de nazi’s maar die voor de Israëlische regering werkte en in 1957 werd vermoord onder mysterieuze omstandigheden.
Historicus Adam Raz zegt dat Ben-Gurion terughoudend was om de transcriptie als bewijsmateriaal toe te laten voor het geval daarin de toenmalige stafchef van de West-Duitse kanselarij Hans Globke zou voor komen, waardoor een belangrijke bondgenoot ten behoeve van nucleaire ontwikkelingen in Israël in gevaar gebracht zou worden.
Ik weet niet hoe samenzweerderig dit vermoeden is (Mozer geeft toe dat hij geen “overweldigend bewijs” heeft), hoewel het de zaak van de film zeker zou helpen als het minder op een aflevering van Ancient Aliens zou lijken.
Hoewel de titulaire banden, waarvan de audio kort in andere films is verschenen, de belangrijkste trekpleister zijn, is de documentaire het meest meeslepend wanneer deze ingaat op de erfenis van Eichmanns proces. Als de banden bevestigen wat we allemaal al lang van Eichmann vermoedden, bemoeilijken de interviews met Mozar het idee dat Eichmanns dagen in de rechtbank slechts een showproces waren, waarbij de politieke overwegingen achter, en de jacht op, een cruciaal stuk ontbrekend bewijsmateriaal werden geïntroduceerd. (Van de transcriptie van de ontbrekende banden gaven de rechters alleen de handgeschreven correcties van Eichmann toe.)
De zoektocht om Eichmann voor het gerecht te brengen, afgebeeld in andere documentaires, of gefictionaliseerd in The Man in the Glass Booth en het laatste seizoen van Hunters, is ongetwijfeld dramatisch. Eichmann de man, ideoloog, pennenlikker of duivel – en hij was in zekere zin alle drie – zal altijd saaier zijn dan zijn misdaden.
The Devil’s Confession: The Lost Eichmann Tapes maakt zijn Noord-Amerikaanse debuut in het Illinois Holocaust Museum & Education Center op donderdag 19 januari. Tickets en informatie zijn hier te vinden .
**************************************************
**************************************************
ENGLISH
When you call your film The Devil’s Confession: The Lost Eichmann Tapes, you’re announcing a judgment less measured than that 0f Hannah Arendt, who made the bespectacled Nazi bureaucrat the poster boy for the “banality of evil.” I’m not saying we should make excuses for the architect of the Final Solution, only noting that the lurid title lets you know what you’re in for.
Yariv Mozer’s documentary, which makes use of newly available audio of Adolf Eichmann recorded in the late 1950s, exists to present damning evidence. The film relitigates Eichmann’s 1961 trial in Jerusalem, in which he painted himself as a lowly functionary following orders, by toggling between footage of the unassuming man in his glass enclosure and reenactments of the Argentinian emigre boasting of his importance to other Nazis. The tapes are incriminating, their presentation is often cheesy, relying on voiceover and recreations when interviews and the archives can suffice.
The opening moments are shot like a horror movie: A little girl peers through a door as the daughter of Dutch Nazi journalist Willem Sassen recalls Eichmann’s monstrous aura when he visited their home in the Buenos Aires suburbs for interviews. Narration then teases the film’s exclusive materials, which even Eichmann’s prosecutors couldn’t secure.
“After mysteriously disappearing for years, the tapes were rediscovered and now, for the first time, you’ll hear Eichmann committing his crimes — a true Nazi confession,” a narrator intones, in a voice that’s halfway between History Channel and the one that directs you to “call now” to for some as-seen-on-TV extra. (In the Israeli release, Mozer narrates in Hebrew himself, and, at least in the trailer, seems to do a better job.)
What emerges are unrepentant words, alleged in a 1960 Life magazine article, that reveal the full extent of Eichmann’s role in the Holocaust. Speaking over several sessions to Sassen during a kind of Nazi expat salon, Eichmann seems to anticipate his future defense and completely refute it.
“This cautious bureaucrat was joined by a fanatical fighter for the freedom of my blood, the race that I belong to,” the man in whom Hannah Arendt saw no ideology, said of himself. “Whatever is to the benefit of my race is, for me, holy order and holy law.”
A quote read at Eichmann’s trial, and which he vociferously denied, is heard from the original tape reel in his own voice: “Had we put 10.3 million Jews to death then I would be content and would say, ‘Good, we have destroyed the enemy.’”
It’s chilling to hear, but less so to see, with actors mouthing over the audio on a period set.
According to a Haaretz article, distributor MGM requested “a dramatic reconstruction” of Sassen and Eichmann’s conversations; I suspect the look of the scenes was made to match that of several sequences the documentary recycles from the 2018 thriller Operation Finale, about Eichmann’s abduction in Argentina, which, incidentally, is an MGM production. (Even with this dispiriting corporate synergy, we should be thankful Mozer ditched the idea of an Eichmann deepfake.)
Mozer’s presentation marks a point of contrast with another film, Vanessa Lapa’s Speer Goes to Hollywood from 2020, which eschewed narration and talking heads for archival footage set to audio recreations of sit downs with Nazi architect Albert Speer and screenwriter Andrew Birkin, who was adapting Speer’s memoir. Importantly, Mozer used the original audio, while Lapa had actors re-record the conversations, leading Birkin and others to say it took liberties with the actual material.
Even if there is a hokey effect to the reenactments, there are moments that benefit from this approach. In one, Eichmann is shown explaining his efforts to make an area “Judenfrei” (cleansed of Jews), when Sassen’s wife enters the room to apologize for not being able to find cigarettes. How much more banal can evil get?
Eichmann’s casual confessions to Sassen, laced with vanity and puffed-up importance, play to an under-examined variation of Arendt’s thesis: that you can in fact be willfully, knowingly evil and also frighteningly blasé about it. Interestingly, what Arendt observed in the courtroom makes for the most dramatic moments in the documentary.
Colorizing the familiar footage of Eichmann in his glass box, Mozer often shows us a scene and then invites commentary from talking heads. Mozer interviews the trial’s investigation officer Michael Goldman-Gilad, identified by a witness in a gutting moment as one of Eichmann’s victims, as he stood near the defendant. An outburst from a Hungarian Jew in the gallery prompts Mozer’s experts to opine that David Ben-Gurion suppressed the transcript of the Eichmann tapes over their mention of Rudolf Kasztner, a journalist accused of Nazi collaboration who worked for the Israeli government and was murdered in 1957 under mysterious circumstances.
Historian Adam Raz says Ben-Gurion was reluctant to admit the transcript into evidence in case it mentioned the then-head of staff of the West German Chancellery Hans Globke, and jeopardize an important alliance necessary for nuclearizing Israel.
I don’t know how conspiratorial this conjecture is (Mozer admits he doesn’t have “overwhelming proof”), though it would certainly help the film’s case if it looked less like an episode of Ancient Aliens.
While the titular tapes, audio of which have appeared briefly in other films, is the main draw, the documentary is at its most compelling when it delves into the legacy of Eichmann’s trial. If the tapes confirm what we’d all long suspected of Eichmann, Mozar’s interviews complicate the idea that Eichmann’s days in court were simply a show trial, introducing the political considerations behind, and the hunt for, a crucial piece of missing evidence. (Of the transcript of the missing tapes, the judges only admitted Eichmann’s handwritten corrections.)
The quest to bring Eichmann to justice, depicted in other documentaries, or fictionalized in The Man in the Glass Booth and the latest season of Hunters, is unfailingly dramatic. Eichmann the man, ideologue, pencil pusher or devil — and he was in a sense all three — will always be duller than his crimes.
The Devil’s Confession: The Lost Eichmann Tapes makes its North American debut at the Illinois Holocaust Museum & Education Center Thursday, Jan. 19. Tickets and information can be found here.