Syrische christenen spreken over hun angsten en hoop voor het land.
Bron: OpenDoors.nl
Auteur: Leila*. Leila komt uit een buurland van Syrië en heeft veel kennis van het land. Ze is verbonden aan Open Doors en haar naam is veranderd om haar identiteit te beschermen en haar veiligheid te garanderen.
Terwijl Syrië nog worstelt met de val van het Assad-regime, is er een mengeling van voorzichtig optimisme en diepe scepsis onder christenen. Ik sprak deze week met verschillende Syrische christenen. Ze leken allemaal hun eigen broze hoop voor de toekomst te koesteren te midden van jaren van conflict, onderdrukking en onzekerheid. Hun verhalen vertellen over een volk dat, na decennia van autoritair bewind, zowel bevrijd is… als gevangen. Ze zijn niet in staat om het verleden van zich af te schudden terwijl ze onzeker zijn over wat de toekomst zal brengen.
“We beseffen nu onder welke druk we vroeger stonden”, vertelde een Syrische christen. “Nu kunnen we tenminste zonder angst het woord ‘dollar’ gebruiken – een vreemde valuta voor ons land. (Toelichting: Voorheen was zelfs het noemen van de naam van een vreemde valuta al genoeg om je in de problemen te brengen met de staat Assad). We ervaren een nieuw gevoel van vrijheid, iets wat we nooit eerder hebben gekend.” Het is een kleine maar significante verschuiving, nu Syriërs een glimp opvangen van een toekomst zonder de verstikkende greep van een regime dat zijn burgers constant in de gaten hield, waar zelfs een terloops woord of gedachte gevaarlijk kon zijn.
Voorzichtig
Deze nieuwe vrijheid heeft echter een prijskaartje. Voor velen voelt de toekomst te onzeker en het risico te groot. “De visie op de toekomst is mistig”, vertelt een andere gelovige. “We worden geconfronteerd met twee angstaanjagende uitersten: fundamentalistisch extremisme aan de ene kant en een gevaarlijk machtsvacuüm aan de andere kant. De afgelopen 50 jaar zijn we als mensen en als instellingen niet voorbereid geweest op een land zonder het regime van Assad.”
Bijna alle mensen met wie ik sprak waren jonger dan vijftig – ze hebben nog nooit geleefd in een land zonder Assad aan de macht. De uitdaging is nu niet alleen om de huidige situatie te overleven maar ook om uit te zoeken hoe je een land opnieuw opbouwt dat in stukken is achtergelaten. Niet alleen op politiek gebied, maar ook op sociaal en economisch gebied. Maar niemand lijkt te weten hoe dat moet. Sommigen proberen zich aan te passen, maar de angst is diepgeworteld. In hun huizen beleefden christenen korte momenten van geluk tijdens de eerste paar dagen, maar deze werden snel vervangen door angst omdat ze zich de wisselvalligheid herinneren die de geschiedenis van Syrië heeft gekenmerkt. Nu is het meer een gevoel van voortdurende voorzichtigheid. “We werden overvallen”, zegt een andere christen, die de overgang beschreef als ‘wakker worden uit de narcose’ om vervolgens een bittere realiteit te zien. “We voelen ons onzeker en weten niet wat we moeten doen. Aan de oppervlakte lijkt alles rustig, maar het zal tijd kosten om echt te begrijpen wat er gebeurt. We moeten voorzichtig blijven, blijven monitoren, en ons beste beentje voorzetten.”
Voor sommigen zijn voorzichtig en kiezen ervoor sociale media nauwlettend te volgen voor tekenen van extremisme en politieke verschuivingen. Ze pikken zorgvuldig de retoriek op die hierop kan wijzen. Maar er worden ook pogingen gedaan om de mensen gerust te stellen. Nieuws van ontmoetingen tussen oppositieleiders en kerkvertegenwoordigers zijn gedeeld, waarbij veiligheid en inclusie wordt beloofd voor Syrische christenen. Toch willen velen niet volledig vertrouwen op deze geruststellingen. “We willen de nieuwe leiders geloven, maar we zijn ook bang om het te geloven”, gaf een christen toe. “We hebben het gevoel dat christenen in Syrië worden gebruikt als politieke kaart om het Westen aan te spreken.” Het gevoel gemanipuleerd te worden, dat hun loyaliteit en angsten worden gebruikt door verschillende groepen, zit diep.
Zout der aarde
Sommige plattelandsgebieden, vooral die in de buurt van door Koerden gecontroleerde regio’s en Idlib, laten een donkerdere realiteit zien. Daar versterken christenen hun huizen met cement uit angst voor aanvallen. In sommige dorpen zijn ontheemde christelijke families teruggekeerd om te ontdekken dat hun huizen bezet zijn door niet-Syriërs of zelfs omgebouwd zijn tot moskeeën. “We weten niet of de oppositie erin zal slagen de niet-Syrische bezetters te verdrijven”, vertelt een christen. Anderen vertelden verhalen van christenen die uit huizen werden geschopt die ze legaal hadden gekocht en waar ze jarenlang in hadden gewoond onder het mom van een juridische manoeuvre. Deze acties worden gezien als het zoveelste voorbeeld van de fragiele veiligheid waar christelijke gemeenschappen mee te maken hebben.
Een Syrisch-orthodoxe bisschop in Aleppo, bisschop Boutros: “Christenen zijn bang en dat is normaal tijdens zo’n overgangsfase. De oorlog heeft een verwoestende impact gehad op de christelijke aanwezigheid hier. We zijn terecht bezorgd over de toekomst”, erkent hij. “Maar wat niet normaal is, is opgeven, niet werken aan het versterken van onze christelijke aanwezigheid en het overlaten van beslissingen aan anderen. We moeten niet alleen politiek actief zijn, maar ook productief, om een levend onderdeel van deze natie te zijn. Onze rol is hier van vitaal belang, en onze aanwezigheid ook.”
In een audio-opname die hij met zijn kerkgemeenschap deelde, benadrukte bisschop Boutros het belang van liefde voor het land en een positieve houding, zelfs als er angst is. “Angst en zorgen leiden tot isolatie, maar we moeten de relatie met onze wortels en met dit land weer tot leven brengen.”
De woorden van de bisschop weerspiegelen de uitdaging die christelijke Syriërs te wachten staat: hoe te navigeren door een toekomst van onzekerheid terwijl ze vasthouden aan hun geloof. “Wees niet bang, kleine kudde”, vervolgt hij, om de gelovigen eraan te herinneren dat “wij het zout der aarde zijn”.
Voorlopig blijven de christelijke Syriërs die ik (Leila*) sprak in een staat van verwarring: Kijken, wachten en hopen dat de toekomst anders zal zijn dan het verleden. Maar het gebrek aan vertrouwen is voelbaar en de toekomst is allesbehalve zeker. Sommigen zijn bereid om te hopen, maar ze doen dat voorzichtig, niet in staat om de lessen uit het verleden te negeren. Het is een broze hoop, die op de proef zal worden gesteld als Syrië zijn langzame en pijnlijke reis voortzet naar wat er ook komen gaat.
Copyright foto: Syrian Rebels, Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) and Turkish-backed Syrian militias called the Syrian National Army forces have taken control in Hama, west-central Syria. Anti government forces patrol the Syrian city of Salamiyah in the central Hama governorate, on December 7, 2024. Rebel forces pressing a lightning offensive in Syria aim to overthrow President Bashar al-Assad’s rule. Photo by Ugur Yildirim/DIA Images/Abaca/Sipa USA(Sipa via AP Images)
